Toonhout: Eigenschappen en Klanken
Het hout van de gitaar is het meest cruciale onderdeel, voornamelijk voor de klank. De trillingen van de snaren resoneren namelijk in de klankkast, wat voor het kenmerkende gitaargeluid zorgt. Het geluid kan anders resoneren of klinken afhankelijk van welke houtsoort er gebruikt is. Bovendien voelen verschillende houtsoorten soms anders aan en hebben bepaalde gitaristen een voorkeur voor een gladde of ruwe afwerking. De dikte en dichtheid van hout is ook belangrijk. Sommige houtsoorten zijn enorm hard en stevig, wat voor een heldere klank en een stevige gitaar zorgt, terwijl zachtere houtsoorten een voller en warmer geluid produceren. Het uiterlijk van de gitaar kan ook van het houtsoort afhankelijk zijn. Houtsoorten hebben verschillende kleuren, nerven en patronen. Soms is dit aangepast met beits, verf of lak. Verf en lak kan overigens ook het geluid weer aanpassen. Verf en lak kan namelijk de poriën van het hout verstoppen waardoor de klank doffer kan worden. Bepaalde bedrijven hebben echter al specifieke gitaarlak ontworpen die dit effect moet voorkomen, maar is het nog steeds een kwestie van mening.
Niet alleen de afwerking, maar ook de vorm en body hebben effect op het geluid. Toonhout werkt namelijk anders op akoestische gitaren dan het doet op hollow body, semi-hollow body en solid body elektrische gitaren en basgitaren. Bij een akoestische gitaar resoneert de hele klankkast via het klankgat, terwijl bij een hollow body ook de hele klankkast resoneert, maar via gaten naast de snaren. Bij een semi-hollow body gitaar resoneert een deel van de klankkast, en bij een solid body gitaar is er geen klankkast. Dit artikel zal voornamelijk focussen op hoe toonhout resoneert op een akoestische gitaar, echter is dat nog relatief vergelijkbaar met andere soorten gitaren. De vorm van de gitaar is hier ook belangrijk; de resonantie en projectie van het geluid kan anders zijn bij verschillende vormen, want de trillingen volgen dan een andere weg. De verschillende gitaarvormen en het effect daarvan, kunt u hier vinden. Toonhout kan ook verschillende werkingen hebben; het kan gebruikt worden als het bovenblad, de achter- en zijkanten, de hals en de toets. Vaak hebben toonhoutsoorten ook een specifieke werking, en is voornamelijk het bovenblad en de achter- en zijkanten belangrijk voor de klank. De hals en de toets zijn belangrijk qua speelervaring, echter is dit ook voornamelijk bepaald door de afwerking. Bij de houtsoorten zal dus gespecificeerd worden waar het voor bedoeld is. De laatste afweging is de duurzaamheid van het hout. Vele gitaristen vinden het namelijk ook belangrijk om op het milieu te letten, waardoor duurzame houtsoorten vaak geprefereerd worden. Dit zorgt er overigens ook voor dat bepaalde houtsoorten, voornamelijk in de jaren ’70 gepopulariseerd hout, redelijk zeldzaam en duur kan zijn. Bepaalde houtsoorten zijn bijvoorbeeld heel zeldzaam geworden door houtkap of zijn beschermd door bepaalde overheden of organisaties. Gitaarbouwers van over de hele wereld hebben daarentegen geweldige alternatieve toonhoutsoorten gevonden, waardoor er tegenwoordig enorm veel opties zijn en er een ideale optie voor iedereen tussen zit. Zodoende is het belangrijk om te weten wat u wilt als het op toonhout aankomt; het beïnvloedt de klank, het uiterlijk, het gevoel, de speelervaring, het onderhoud en het milieu. Dit artikel licht alle toonhoutsoorten (en een paar alternatieve materialen) toe zodat u makkelijker een gitaar uit kan kiezen. Dit artikel is ook zeer geschikt om de eigenschappen van een specifieke toonhoutsoort op te zoeken.
Constructie
De constructie van de gitaar is ook belangrijk. Er zijn drie verschillende mogelijkheden: compleet massief, massief bovenblad en gelamineerd. Dit komt er allemaal op neer hoe het hout gebruikt wordt. Massief hout wordt uit één stuk hout gesneden, terwijl gelamineerd hout uit meerdere lagen hout bestaat. Het verschil is eigenlijk alleen merkbaar in de klank, massief hout resoneert beter en zal door de jaren waarschijnlijk zelfs beter worden, terwijl gelamineerd hout een doffere resonantie heeft en niet zal veranderen. Hier zitten ook voordelen aan: gelamineerd hout kan dus ook niet snel slechter worden en onderhoud is minder belangrijk. Toonhout verbetert over het algemeen door de jaren heen, echter is de mogelijkheid aanwezig dat dit niet het geval is. Als de gitaar niet goed onderhouden is of in slechte, vochtige of droge omgevingen is bewaard, kan het hout ook achteruitgaan. Gelamineerd hout is hier beter tegen bestand, en is ideaal voor de gitarist die niet van onderhoud houdt of reist. Op de lange termijn zal de kwaliteit van gelamineerd hout overigens wel achteruit gaan, maar dit is een kwestie van decennia. Daarnaast zijn gitaren van gelamineerd hout over het algemeen iets goedkoper dan van massief hout. Dit is het gevolg van het feit dat werken met massief hout moeilijker is, en dus meer tijd vergt, maar ook omdat voor gelamineerd hout gerecyclede platen gebruikt kan worden, wat in principe goedkoper is dan blokken hout. Overigens zijn de meeste gitaren een combinatie van de twee constructies. Hoewel een complete massieve of compleet gelamineerde gitaar verkrijgbaar is, hebben de meeste gitaren een massief bovenblad en gelamineerde zij- en achterkanten. Zodoende bestaan de gitaren uit een compromis van de twee, qua geluid en prijs.
Sparrenhout
Sparrenhout is één van de meest populaire toonhoutsoorten voor het bovenblad. Er zijn twee soorten sparrenhout: Engelmann sparrenhout en Sitka sparrenhout. Sitka sparrenhout is de meest gangbare houtsoort en heeft een helder en relatief warm geluid. Engelmann hout komt uit Noord-Amerika en is dus iets duurder. Engelmann klinkt redelijk vergelijkbaar, maar heeft een warmer geluid dan Sitka. Over het algemeen heeft sparrenhout ook een fijne projectie en prachtige sustain. De reden dat sparrenhout zo populair is, is omdat het geluid veelzijdig is en dus met de meeste andere houtsoorten gecombineerd kan worden. Gitaren met een sparrenhouten bovenblad zijn dus met allerlei verschillende achter- en zijkanten te vinden, zoals bijvoorbeeld met nato, wat te zien is bij de populaire Yamaha CPX700II, of met palissander, wat een zeer geliefde combinatie is en te zien is op de Taylor 814ce, en er nog veel meer soorten combinaties. Deze veelzijdigheid is ook in geluid te vinden, en is dus geschikt voor vele speelstijlen en genres. Bovendien is sparrenhout zeer duurzaam. Het komt van snelgroeiende bomen waardoor de productie milieuvriendelijk en betaalbaar is. Sparrenhout heeft ook een herkenbaar uiterlijk. Het heeft een lichte kleur en een redelijk verborgen nerf, waardoor de gitaar een neutraal doch professioneel uiterlijk heeft.
Mahoniehout
Mahoniehout is een veelzijdige houtsoort die voor het bovenblad, de achter- en zijkanten en de hals gebruikt wordt. Mahoniehout komt het meest voor als achter- en zijkanten van een gitaar. Het hout heeft een lichte dichtheid waardoor het een warm en krachtig geluid produceert. Bovendien benadrukt het geluid voornamelijk de middentonen, waardoor het een gebalanceerd geluid heeft. Mahoniehout staat ook bekend om het produceren van een ‘houtig’ geluid. Dit betekent niet dat het statisch is, maar juist dat het een heel authentiek en akoestisch geluid heeft. Mahoniehouten achter- en zijkanten worden voornamelijk met sparrenhout gecombineerd, omdat het volle authentieke geluid van mahoniehout de warmte en sustain van sparrenhout complementeert. Dit is onder andere het geval bij de Fender CD-60SCE. Sommige gitaren hebben naast mahoniehouten achter- en zijkanten ook een mahoniehouten bovenblad. Een volledige mahoniehouten klankkast zorgt voor een vol en authentiek geluid, maar is redelijk zeldzaam. Vanwege de nadruk op de middentonen is mahoniehout een geweldige keuze voor de gitarist die van fingerpicking houdt. Mahoniehout is ook erg populair voor gitaarhalzen, zoals bij de fantastische Martin D-10E. De zachtheid van het hout zorgt voor een fijn speelgevoel en het heeft een geweldige stabiliteit. Er zijn zelfs gitaren waar de hals, het bovenblad én de achter- en zijkanten van mahoniehout gemaakt zijn, zoals bij de prachtige Tanglewood Winterleaf EBK. Helaas is mahoniehout niet erg duurzaam. Mahoniehout is de afgelopen eeuw veel gebruikt, voor gitaren maar ook voor vele andere dingen, waardoor het steeds zeldzamer is geworden. Omdat de meeste mahoniebossen zich in Zuid-Amerika bevinden, werden deze ontbost en geëxploiteerd voor de Westerse markt. Sinds kort worden de meeste mahoniebossen beschermt om ontbossing te voorkomen. Hier wordt nog wel mahoniehout uit geoogst, echter wordt dit onder toezicht gedaan en alleen wanneer het mogelijk is. Zodoende wordt mahoniehout steeds zeldzamer en duurder, en is het niet erg duurzaam. Bepaalde landen hebben zelfs restricties op mahoniehandel. Hier zijn echter alternatieven voor. Echt mahoniehout, zoals hierboven beschreven, wordt vaak ‘Genuine Mahogany’ genoemd. De alternatieven worden ‘True Mahogany’ genoemd, en bestaat uit houtsoorten die vergelijkbare eigenschappen hebben, zoals khaya of Indiase mahonie. Deze alternatieven zijn duurzamer dan ‘Genuine Mahogany’.
Cederhout
Cederhout wordt voornamelijk voor het bovenblad gebruikt. Het lijkt qua uiterlijk een beetje op sparrenhout, echter is de kleur iets donkerder en roder. Het geluid is daarentegen wel significant anders. Cederhout is zachter en warmer dan sparrenhout, en het focust niet zo op de bas maar op de hoge tonen. Zodoende is het een fijne houtsoort voor fingerpicking. Cederhout wordt over het algemeen gebruikt voor klassieke gitaren, want de warme resonantie klinkt prachtig met nylon snaren, dit is bijvoorbeeld het geval bij de Alhambra 4p, echter is cederhout ook zeker op westerngitaren te vinden. Bij westerngitaren klinkt ceder iets helderder dan bij klassieke gitaren. Zodoende is het prachtig voor fingerpickin'. Een hoogwaardige westerngitaar met een cederhouten bovenblad is de Art & Lutherie Americana, waarvan het Noord-Amerikaanse cederhouten bovenblad een prachtige donkere en unieke uitstraling aan de gitaar geeft. Hoewel het niet vaak voorkomt, kan cederhout ook voor solid-body elektrische gitaren gebruikt worden. Dit is onder andere te zien bij de Michael Kelly Enlightened 55 Dark Tiger's Eye. Bovendien is cederhout redelijk duurzaam. Cederhout komt voornamelijk uit Noord-Amerika en groeit vrij snel, waardoor het één van de weinige toonhoutsoorten is waarvan er steeds meer bossen komen. Daarnaast valt de CO₂ uitstoot van cederhout ook erg mee, het verbruikt weinig water en is goed te recyclen. Zodoende is cederhout een goede keuze voor iemand die zo duurzaam mogelijk probeert te leven.
Sapele/Sapeli
Deze houtsoort heeft verschillende benamingen, maar wordt in de internationale gitaarindustrie voornamelijk sapele genoemd. Sapele komt uit Centraal en West-Afrika en heeft gelijksoortige eigenschappen als mahoniehout. Zodoende is sapele voor velen ook een goed alternatief. Het klinkt dan ook erg als mahoniehout, echter heeft sapele een iets scherper en helderder geluid. Het wordt voornamelijk voor achter- en zijkanten van een klankkast gebruikt en kan met allerlei verschillende bovenbladen gevonden worden. Het is bijvoorbeeld populair om deze zij- en achterkant te combineren met een sparrenhouten bovenblad, zoals bij de Lâg T70DCE en de Taylor 314ce. Gitaren met een sapele bovenblad bestaan ook, vaak zijn de achter- en zijkanten dan ook van sapele gemaakt, zoals bij de Martin Streetmaster. Volledig sapele klankkasten hebben dus een helder en gebalanceerd geluid met veel sustain, echter ervaren sommige gitaristen dat het geluid weinig warmte en heeft niet erg vol is. Bovendien is sapele duurzamer dan mahoniehout. Toen de vergelijkbaarheid met mahoniehout ontdekt werd en de zeldzaamheid van mahoniehout bleef groeien, werd ook de sapele industrie geëxploiteerd, voornamelijk in West-Afrika, waardoor in bepaalde landen de bomenvoorraad nog steeds niet hersteld is. Er zijn echter maatregelen geïmplementeerd en zijn er nu vele plantages waar sapele met hoge snelheid geproduceerd en gereguleerd wordt. Naast het geringe tekort aan sapele in bepaalde landen, is deze houtsoort vrij duurzaam verkrijgbaar. Het meeste sapele komt uit Congo, waar productie zeer vlot verloopt. Zodoende wordt sapele zeer aangeraden voor gitaarproductie op de basis van duurzaamheid, maar ook qua toon en speelervaring is het een fijne toonhoutsoort.
Palissander
Palissander, ook bekend als Rosewood in de gitaarindustrie, is een veelzijdige toonhoutsoort. Het is een opvallende houtsoort; het heeft een donkere bruine kleur met een duidelijke en donkere nerf. Palissander heeft dus vaak een mooi patroon, wat de gitaar een interessant uiterlijk geeft. Palissander wordt voor de achter- en zijkanten en de toets van een gitaar gebruikt. In beide functies is palissander erg populair. Als achter- en zijkanten zorgt het voor een goede resonantie en een gebalanceerd geluid met een warme toon, zoals bij de Taylor 214ce DLX. Als toets werkt palissander perfect, want het zorgt voor een warme toon, het heeft geen afwerking nodig en zorgt voor een fijne en natuurlijke speelervaring. Zodoende zijn er dan ook veel gitaren met een palissander toets, zoals de Lâg A200-BRS en de Heritage H-150. Er zijn twee soorten palissander: Braziliaanse palissander en Indiase palissander. Braziliaanse palissander heeft over het algemeen de voorkeur onder gitaristen omdat het een helderder geluid produceert. Echter wordt het tegenwoordig niet meer gebruikt voor gitaarbouw, want net als vele Zuid-Amerikaanse houtsoorten is het zeldzaam geworden door ontbossing en heeft Brazilië een exportban geïmplementeerd. Het meeste palissander dat tegenwoordig op gitaren wordt gebruikt is dus Indiase palissander, hoewel deze houtsoort ook enorm geëxploiteerd wordt. Indiase palissander heeft een donkere paarse gloed en is ruwer dan Braziliaanse palissander, maar heeft soortgelijke klankkwaliteiten. Palissander wordt gezien als een authentieke toonhoutsoort, maar het is een bedreigde houtsoort en het is dus totaal niet duurzaam. Tegenwoordig wordt het ook wereldwijd beschermd en staat het onder handelsbeperkingen. Palissander wordt dus nog wel geëxporteerd, maar andere industrieën worden geprioriteerd. Het meeste palissander binnen de gitaarindustrie wordt opgekocht door grote bedrijven en is dus voornamelijk op duurdere modellen van bepaalde merken te vinden. Ondanks de fijne speelervaring van palissander, wordt het niet aangeraden voor gitaristen met een budget. De restricties en de zeldzaamheid gecombineerd met het feit dat palissander een moeilijke houtsoort is om te bewerken, zorgen ervoor dat het een redelijk dure optie is. Pau ferro is een degelijk alternatief voor een toets en zorgt ook voor een warme toon. Een mogelijk alternatief voor de klankkast is ovangkol.
Esdoornhout
Esdoornhout is ook erg populair en wordt voor de toets, de hals, het bovenblad en de achter- en zijkanten gebruikt. Esdoornhout komt in vele plekken in het noordelijk halfrond voor, echter wordt het meeste esdoornhout in Azië geoogst. Esdoornhout is altijd herkenbaar, want het heeft een hele lichte kleur wat soms wit lijkt en een aparte houtnerf. Dit is te zien op de toegevoegde afbeelding. Deze Michael Kelly Hybrid 55 heeft een esdoornhouten top. Hoewel hier beits op zit, is de opvallende houtnerf goed zichtbaar. Hierdoor zijn esdoornhouten tops op elektrische gitaren ook erg populair. Esdoornhout wat voor een toets of hals wordt gebruikt heeft over het algemeen een iets minder zichtbare nerf. Zodoende kan het qua uiterlijk met allerlei houtsoorten en kleuren gecombineerd worden. Een esdoornhouten toets zorgt voor een articulerend geluid en een egaal speelgebied. Het wordt dan ook veel gebruikt voor deze functie, zoals bij de Aria Pro II 714-MK2 en de Fender Vintera '50s Telecaster. Als toets is esdoornhout één van de enige authentieke toonhoutsoorten die soms afgewerkt wordt. Dit zorgt voor een alternatieve speelervaring en hoeft niet onderhouden te worden. Vaak wordt een esdoornhouten toets gecombineerd met een esdoornhouten hals. Esdoornhout heeft een hoge dichtheid waardoor het een erg stevige hals is. Als klankkast is esdoornhout een fijne keuze, want het is erg sterk en produceert een helder geluid met een geweldige projectie. Een degelijke esdoornhouten klankkast produceert ook vaak zeer gebalanceerde noten. Het wordt voornamelijk voor de achter- en zijkanten gebruikt, maar een esdoornhouten bovenblad is niet per se zeldzaam. Daarnaast is esdoornhout redelijk duurzaam. Het is een veelvoorkomende boom in Noord-Amerika en het groeit erg snel, zodoende kan het geoogst worden zonder de bossen en de biodiversiteit te beschadigen. Bovendien komt er weinig CO₂ vrij tijdens het bewerken van esdoornhout. Esdoornhout is dus een milieuvriendelijke toonhoutsoort en zorgt voor een helder en krachtig geluid.
Koa
Koa is een Hawaiiaanse toonhoutsoort. Koa groeit alleen op Hawaii en werd vroeger gebruikt voor het maken van kano’s. In 1879 introduceerde Portugese immigranten de ukelele aan de Hawaiianen. Deze gingen zelf ukeleles maken en gebruikte daar koa voor. Zodoende werden de geweldige tonen en klankeigenschappen van koa ontdekt. Tegenwoordig wordt koa ook voor akoestische gitaren gebruikt, zoals bij de Taylor Builder’s Edition K24ce en de Taylor 724ce, maar ook nog steeds voor ukeleles, zoals bij de Martin C1K. Koa produceert een prachtig helder en warm geluid en een fijne resonantie. Bovendien heeft koa de uitzonderlijke eigenschap dat het over de jaren alleen maar beter gaat klinken. Bij aanschaf klinkt een koa gitaar al prachtig, echter heeft het dan nog lang zijn toppunt niet bereikt. Naarmate de tijd en met regelmatig spelen zal de gitaar een rijker en warmer geluid ontwikkelen. Daarnaast is het uiterlijk van koa onmisbaar. Koa heeft een unieke medium bruine kleur met een wonderbaarlijke houtnerf. Deze nerf loopt ook niet altijd recht, waardoor koa prachtige natuurlijke patronen kan hebben. Jammer genoeg zijn koa gitaren zeldzaam en erg duur. Dit is het resultaat van ontbossing en restricties. Koa groeit uitsluitend in Hawaii en kan alleen daar geoogst worden. Door de laatste eeuw heen is 90% van de bossen gekapt, waardoor de prioriteit nu bij het herstellen van de bossen ligt in plaats van bij de houtproductie. Koa groeit gelukkig erg snel, waardoor er nog wel een kleine hoeveelheid hout geproduceerd wordt. Dit resulteert voornamelijk in limited edition koa gitaren, waardoor ze voor de geïnteresseerde gitarist wel verkrijgbaar zijn.
Ebbenhout
Ebbenhout is erg veelzijdig en wordt voornamelijk gebruikt voor de toets, echter zijn klankkasten van ebbenhout ook te vinden. Een ebbenhouten toets zorgt voor een helder en gebalanceerd geluid, en heeft de voorkeur van vele gitaristen. De Yamaha SA2200 is hier een voorbeeld van, maar de Eastman Romeo LA is ook een populaire optie naast vele anderen. Als klankkast zorgt ebbenhout voor een geweldige sustain en het benadrukt de bas. Ebbenhout kan als te helder, te duur en te zwaar ervaren worden, waardoor het niet vaak als klankkast wordt gebruikt. Daarentegen is het erg populair als toets. Het heeft een hoge dichtheid en is erg stevig waardoor het de fretten goed houdt en zelfs bij intensief spelen zal de vorm niet veranderen. Ebbenhout wordt soms ook als top voor een elektrische gitaar gebruikt vanwege het prachtige patroon en de gebalanceerde klankeigenschappen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de Michael Kelly 1965 Ebony Custom, wat een prachtige ebbenhouten top heeft. Het is echter niet erg duurzaam. Het groeit voornamelijk in West-Afrika en Zuid-Azië en is door de jaren heen verschrikkelijk geëxploiteerd waardoor het nu officieel een bedreigde houtsoort is. Veel landen hebben op de houtkap en handel van ebbenhout nu restricties waardoor het steeds duurder wordt. Bovendien is ebbenhout belangrijk, het is cruciaal voor de biodiversiteit van deze bossen en herstel is nodig. Het is nog steeds verkrijgbaar en wordt in Kameroen gekapt. Sommige gitaarbedrijven gebruiken hier duurzame en milieuvriendelijke plantages voor, en sommige bedrijven doen dit niet en participeren in ontbossing. Zodoende is het lastig om de duurzaamheid van ebbenhout vast te stellen, niet alle gitaren met een ebbenhouten toets zijn milieuonvriendelijk, afhankelijk van de producent. Bepaalde bedrijven zijn overigens compleet gestopt met het gebruiken van ebbenhout. Er is zelfs een synthetisch alternatief ontwikkeld waarvan het verschil bijna onmerkbaar is: richlite.
Pau Ferro
Pau ferro is een geweldige houtsoort voor de toets. Het wordt ook gezien als een duurzamer en goedkoper alternatief voor palissander. Pau ferro komt uit Zuid-Amerika en heeft een warm geluid en zorgt voor een articulerende klank. Qua toon en gevoel lijkt het dus veel op palissander, echter is de kleur van pau ferro iets lichter. Qua speelgevoel is het ook een goed alternatief voor ebbenhout. Ebbenhout heeft wel een andere toon, helderder in plaats van warmer, maar heeft een soortgelijk gevoel. Daarnaast is pau ferro redelijk duurzaam. Op het moment is er geen sprake van bedreiging of toekomstige problemen met de bevoorrading en de groei van pau ferro. Zodoende is een pau ferro toets niet alleen duurzaam maar ook goedkoop. Veel bedrijven zijn langzamerhand hun palissander toetsen aan het inwisselen voor pau ferro toetsen, waaronder Fender en Michael Kelly. Leuke gitaren met een pau ferro toets zijn de Fender Noventa Jazzmaster en de Michael Kelly Patriot Instinct Bold.
Walnoot
Walnoot is een bijzondere toonhoutsoort. Het komt het dichtst in de buurt van koa vanwege de overeenkomstige houtdichtheid en een heldere klank. Walnoot heeft echter een dieper en authentieker geluid. Walnoot kan voor de hele klankkast gebruikt worden, maar wordt voornamelijk als achter- en zijkanten gebruikt. Walnoot is ook erg populair voor ukeleles en toetsen. Zo zijn er vele leuke walnoten ukeleles verkrijgbaar, zoals de Kala KA-PWC of de prachtige Tanglewood TWT13E die hier ook op de foto te zien is. Walnoot wordt ook soms voor de toets gebruikt, zoals bij de Artesano Estudiante XA-4/4. Het is zachter dan de gemiddelde houtsoort van toetsen, maar dat wordt gecompenseerd in de afwerking en het onderhoud. Bovendien is het duurzaam. Het wordt voornamelijk in Noord-Amerika gekapt en er is een overvloed aan bomen. Zodoende is het over het algemeen ook redelijk betaalbaar. Daarnaast is het een prachtige houtsoort. Het heeft een donkere bruine kleur met een nóg donkere en diepere nerf. Walnoot kan ook prachtige patronen hebben, waardoor het een unieke en luxueuze uitstraling heeft.
Sequoioideae (Redwood)
Redwood heet officieel sequoioideae, echter staat het in de gitaarindustrie voornamelijk bekend als redwood waardoor het in dit artikel ook zo genoemd zal worden. Redwood lijkt een beetje op cederhout omdat het een prachtig warm geluid heeft, hoewel redwood iets helderder klinkt en vollere resonantie heeft. Redwood wordt voornamelijk gecombineerd met mahoniehout, palissander en macassar. Het kan gebruikt worden als klankkast maar wordt soms ook als top op een elektrische gitaar gebruikt, vanwege het prachtige uiterlijk van het hout. Redwood groeit alleen in centraal China en in de Amerikaanse staten Californië en Oregon, waardoor het dus op maar weinig locaties groeit. De bomen kunnen echter wel enorm worden, waardoor er uit één boom al vele gitaren gemaakt kunnen worden. De bomen zijn echter wel bedreigd vanwege ontbossing, bosbranden en klimaatverandering. Maar dat betekent niet dat gitaren met deze houtsoort niet duurzaam zijn. Het meeste redwood wat tegenwoordig op gitaren wordt gebruikt komt vaak van eeuwenoude bomen die uit zichzelf omvallen. Soms worden deze bomen zelfs uit rivieren opgevist. Zodoende kan er nog steeds hout geproduceerd worden zonder de bomen te hoeven kappen. Bovendien zijn deze bomen zo enorm oud, mogelijk zelfs meer dan duizend jaar oud, waardoor er prachtige patronen op zitten met nerven van verschillende kleuren en vormen. Vooral de bomen die uit de rivieren komen hebben vaak mooie kleuren, want het zout en mineralen kunnen het hout verkleuren.
Ovangkol
Ovangkol lijkt als toonhout erg op palissander. Ovangkol komt uit Centraal- en West-Afrika en is een duurzamer alternatief wat ook een goede balans en een warme toon heeft. Ovangkol klinkt echter iets voller en helderder, waardoor het een iets afwijkend alternatief is. Daarentegen is sinds de introductie van ovangkol in de gitaarbouw deze houtsoort zeer populair geworden, zowel als alternatief voor palissander als voor de individuele eigenschappen van ovangkol. Bovendien is het te combineren met de meeste toonhoutsoorten, waardoor het een veelzijdige houtsoort is. Ovangkol wordt voornamelijk gebruikt als achter- en zijkanten van een klankkast van westerngitaren en klassieke gitaren, zoals bij de Eastman AC222CE en de Lâg HyVibe 20. Het hout heeft een medium bruine kleur met een rechte en donkere nerf. Zodoende is het een opvallende houtsoort om op een gitaar te gebruiken. Ovangkol is duurzamer dan palissander, maar vanwege de onregelmatige voorkomendheid van de bomen loopt deze houtsoort kans op habitatverlies. Dit hoeft niet per se door ontbossing te komen en officieel is deze houtsoort nog niet bedreigd. Zodoende heeft ovangkol een gemiddelde duurzaamheid.
Macassar
Macassar wordt voornamelijk gebruikt als alternatief voor ebbenhout. Macassar is in principe zelfs onderdeel van de ebbenfamilie. Het groeit alleen op Sulawesi, een Indonesisch eiland, en is vanwege de hoge dichtheid en stevigheid een geweldige houtsoort voor toetsen en achter- en zijkanten. Het heeft een soortgelijke donkere kleur en werking als ebbenhout. Macassar zorgt voor een dynamische respons met een duidelijke bas en een luid volume. Zodoende wordt het vaak als achter- en zijkant gebruikt, zoals bij de Martin GPC-X2E. Het is ook een houtsoort wat ingespeeld moet worden, waardoor het alleen maar mooier gaat klinken dan in de winkel. Macassar wordt echter ook langzamerhand bedreigd. Officieel valt het sinds kort onder de bedreigde boomsoorten volgens de IUCN, maar wel als 'kwetsbaar', wat niveau één is van de drie bedreigde niveaus. Zodoende is het geen duurzame houtsoort, maar ook geen bijna uitgestorven houtsoort.
Kersenhout
Kersenhout groeit in Noord-Amerika en is vanwege zijn overvloed redelijk goedkoop. Zodoende wordt deze houtsoort voornamelijk voor goedkopere of milieubewuste modellen van Noord-Amerikaanse merken gebruikt. Kersenhout wordt voornamelijk als achter- en zijkanten gebruikt en zorgt voor een goede sustain met een zacht en warm geluid. Hoewel het ook erg articulerend is, is het niet bepaald luid of krachtig. Kersenhout is ook een prachtige houtsoort. Het heeft een roodbruine kleur met een redelijk opvallende houtnerf. In de foto is de Art & Lutherie Americana te zien. Deze gitaar heeft een achter- en zijblad van kersenhout. Hoewel het hout een laagje beits heeft gehad waardoor het iets donkerder kleurt, is de subtiele houtnerf nog steeds zichtbaar. Dit zorgt voor een authentiek uiterlijk. Art & Lutherie gebruikt vaak Canadees kersenhout voor hun gitaren, zoals bij de Legacy CW Q1T en de Roadhouse Q-Discrete, waardoor hun gitaren een geweldige keuze zijn voor de muzikant die een unieke gitaar wilt. Kersenhout is erg duurzaam. Het groeit snel en in grote hoeveelheden waardoor het door de IUCN als ‘veilig’ wordt geclassificeerd. Zodoende is het een uitstekende keuze voor de milieubewuste gitarist.
Khaya
Khaya is een veelgebruikt alternatief voor mahoniehout. Het wordt ook wel ‘Afrikaans mahoniehout’ genoemd. Khaya komt namelijk uit dezelfde familie als mahoniehout en heeft dus vele overeenkomsten, zoals een warme klank en een gebalanceerd geluid. Khaya klinkt daarnaast ook erg helder en heeft een authentiek geluid. Het kan gebruikt worden als achter- en zijkanten, bovenblad en hals. Lâg gebruikt vaak khaya voor hun gitaren, zoals bij de T90E Parlor en de T98A Auditorium, waardoor ze ideaal zijn voor de gitarist die van uniek houdt. Verder lijkt Khaya ook qua uiterlijk erg op mahoniehout. Het heeft een donkere bruine kleur met een rechte houtnerf. Khaya bomen zijn een veelvoorkomende boomsoort in Centraal- en West-Afrika, waardoor het redelijk duurzaam gebruikt kan worden en goedkoop kan zijn. Bovendien groeit de boom enorm snel, waardoor het ook aan de vraag naar houtproductie kan voldoen zonder dat het negatief het milieu beïnvloedt.
Elzenhout
Elzenhout is een veelvoorkomende houtsoort wat in allerlei gematigde klimaten groeit. Het heeft weinig resonantie, waardoor het over het algemeen niet voor de klankkast gebruikt wordt. Elzenhout wordt voornamelijk gebruikt voor gitaarhalzen en solid body elektrische gitaren. Elzenhout is ideaal voor gitaarhalzen omdat het erg rigide en licht is. Zodoende zal de hals veel en intensief spelen kunnen weerstaan en kan de hals een zware snaarspanning aan. Als body voor een elektrische gitaar werkt het ook erg goed, het feit dat elzenhout weinig weegt zorgt ervoor dat de gitaar niet zwaar zal zijn. Bovendien heeft het een goede sustain en wordt de bas benadrukt. Elzenhouten elektrische gitaren worden voornamelijk door Fender gemaakt; de meeste Fender gitaren hebben een elzenhouten massieve body, ook hun duurdere modellen. Zo zijn de Fender Player Mustang '90 en de Squier Affinity Telecaster van elzenhout gemaakt, maar ook hun duurdere Fender Player Plus Nashville Telecaster en de Fender 75th Anniversary Stratocaster. Daarnaast heeft het ook een erg lichte kleur waardoor het makkelijk geverfd kan worden. Het hout op elzenhouten gitaren is dus meestal niet zichtbaar. Natuurlijk zijn hier uitzonderingen op, zoals bijvoorbeeld de Otentic T Custom in de foto hiernaast. Dit is een custom gitaar gemaakt door het Gorinchemse merk Otentic. Het hout is alleen afgewerkt met een laagje doorzichtige lak voor bescherming, zodoende schijnt het elzenhout mooi door. Bovendien is elzenhout erg duurzaam. Niet alleen zijn deze bomen altijd in overvloed geweest, maar de houtkap wordt ook constant gecorrigeerd.
Populier
Populier is een zachte houtsoort waardoor het niet geschikt is voor een hals of een toets. Daarnaast resoneert populier ook niet goed en wordt het niet vaak als klankkast gebruikt. Populier is daarentegen wel een goede houtsoort voor solid body elektrische gitaren en basgitaren, zoals bij de Ibanez GRG140-WH en de Squier Contemporary Stratocaster HH, en basgitaren, zoals de Ibanez GSR200SM-NGT. Het is erg licht en zorgt voor een gebalanceerd geluid. Het hout is zacht, maar zeker hard genoeg om een degelijke solid body te maken, hoewel het voor de ruige gitarist misschien een beter idee is om een gitaar van een hardere houtsoort te kiezen, zoals esdoornhout of mahoniehout. Desalniettemin zullen de meeste gitaristen hier geen last van hebben, want een gitaar van populier moet echt hard vallen of gestoten worden wil het een deuk achterlaten. Populier is echter niet erg mooi, het is erg licht en heeft een groene tint. Zodoende wordt het vaak geverfd waardoor het hout zelf niet meer zichtbaar is. Bovendien is het een erg makkelijke houtsoort om te verven, de nerf zal niet doorschijnen en het hout zorgt voor een gladde afwerking, waardoor gitaren van populier vaak prachtige kleuren hebben. Hier is ook een opvallende uitzondering op; populier is één van de weinig bomen die soms een warrelknoest groeit. Dit is een grote knots aan de zijkant van de boom wat prachtige ronde 'burl' patronen heeft. Vanwege de unieke patronen worden deze 'burl' platen vaak als top voor een solid body gebruikt, zoals deze Michael Kelly basgitaar. Populier is bovendien ook erg duurzaam. Het groeit op heel veel plekken op het noordelijke halfrond en groeit enorm snel. Zodoende zijn deze bomen in overvloed en kan de houtkap makkelijk bijgehouden worden. Bovendien filteren deze bomen enorm veel CO₂, zijn niet afhankelijk van het klimaat en zuiveren ze ook het water. Populier is dus een zeer milieuvriendelijke en goedkope houtsoort.
Basswood/Lindehout
Amerikaanse linde, in de gitaarindustrie basswood genoemd, is een zachte houtsoort, zelfs iets zachter dan populier. Vanwege deze zachtheid wordt basswood niet gebruikt voor stevige onderdelen als halzen of toetsen. Basswood komt voornamelijk voor bij solid body elektrische gitaren. Vanwege de zachtheid is het niet de ideale houtsoort voor gitaristen die niet zo voorzichtig met hun gitaren omgaan, omdat de mogelijkheid aanwezig is dat bij stoten er een deuk in komt. Als een solid body zorgt het voor sustain en het is redelijk licht. Qua kleur is het hout ook erg licht. Het heeft een bijna onzichtbare nerf waardoor het erg neutraal is. Zodoende wordt het eigenlijk altijd geverfd. De foto hiernaast laat zien hoe een basswood body er uit ziet voor dat deze geverfd wordt. Vaak bestaat de body dan ook uit drie stukken hout. Veel solid body gitaren zijn van lindehout gemaakt, zoals de Godin Stadium HT, de Aria Pro II 615-Frontier en de Lâg I100-OPS. Basswood wordt sinds kort ook als klankkast voor akoestische gitaren gebruikt. Omdat het hout redelijk zacht is wordt het over het algemeen gelamineerd, zoals bij de Stagg SA20D. Dit zorgt voor een gedempt en gebalanceerd geluid. Basswood wordt meestal voor goedkopere akoestische gitaren gebruikt omdat het een neutraal geluid heeft en een goedkope houtsoort is. Bovendien is het duurzaam. Volgens de IUCN is basswood geclassificeerd als ‘veilig’. Het groeit in grote getalen in Noord-Amerika en de bomen groeien enorm snel.
Okoume
Okoume wordt voornamelijk voor achter- en zijkanten, halzen, solid bodies en bovenbladen gebruikt. Het is niet erg stevig, maar een goede gitaarbouwer kan hier een degelijke gitaar van maken. Bovendien heeft okoume een geweldige resonantie met een helder geluid. Het wordt voornamelijk gebruikt voor de achter- en zijkanten, zoals bij de Yamaha FG800 en de Ibanez AVD11CE. Qua geluid is okoume een alternatief voor esdoornhout. Okoume wordt ook gebruikt voor solid body elektrische gitaren, zoals bij de Ibanez GSA60-WNF en de Ibanez GRG140-SB. Hier is het iets steviger dan op akoestische gitaren en de klank is overeenkomstig met de klank van mahoniehout. Het heeft een goede resonantie en een warme toon. Bovendien is het lichter dan mahoniehout. Okoume heeft ook een mooie kleur met een unieke nerf, waardoor deze gitaren ook in natuurlijke kleuren of met een beits in plaats van met verf te vinden zijn. Okoume is echter niet heel duurzaam. Het is door de IUCN geclassificeerd als ‘kwetsbaar’, waardoor het net onder de bedreigde houtsoorten valt. Een oorzaak hiervan is dat het alleen in Gabon, Congo en Mbini groeit. Het wordt voornamelijk in Gabon geoogst. Gelukkig worden steeds meer bossen via FSC richtlijnen beheerd, waardoor okoume langzaamaan duurzamer wordt.
Dennenhout
Dennenhout, ookwel bekend als pine, is een redelijke zeldzame maar goede toonhoutsoort. Niet zeldzaam als in bedreigd, maar zeldzaam omdat het niet vaak voor gitaren gebruikt wordt. Als elektrische gitaar body zorgt het voor een fijn gewicht met een warm en helder geluid. Bovendien heeft het ook een geweldige projectie. Dennenhout is duurzaam, niet alleen omdat het bijna overal op het noordelijk halfrond uitbundig groeit, maar omdat dennenhout voor commercieel gebruik op plantages wordt gegroeid. Dennenhout wordt namelijk voor enorm veel producten gebruikt en moet dus zo efficiënt mogelijk geproduceerd worden. De bomen groeien erg snel en hebben een lage CO₂ uitstoot bij gebruik als timmerhout. Dat dennenhout niet vaak wordt gebruikt in de gitaarbouw ligt dus niet aan de klank of de duurzaamheid, maar juist aan de arbeid die hier voor nodig is. Dennenhout is niet makkelijk om mee te werken en heeft een opvallende houtnerf wat weggewerkt moet worden voordat het geverfd kan worden. De meeste bedrijven die gitaren produceren prioriteren efficiëntie en bij gebruik van dennenhout kunnen er simpelweg minder gitaren in dezelfde tijd gebouwd worden als bijvoorbeeld met elzenhout. Dit betekent echter niet dat dennenhouten gitaren duur hoeven te zijn; hoewel er meestal meer arbeidsuren in zitten is het materiaal zelf erg goedkoop vanwege de grote hoeveelheden aan dennenhout. Zodoende zijn de meeste dennenhouten gitaren limited editions van grotere bedrijven of worden ze aangeboden door kleinere bedrijven die naar uniciteit en kwaliteit streven. Een uitzondering is Squier's Classic Vibe serie, waarin bepaalde modellen van dennenhout gemaakt zijn, geïnspireerd op Fender's eerste Telecaster, die ook van dennenhout was gemaakt. Deze serie komt het dichtst bij authentieke dennenhouten elektrische gitaren. Zoals bijvoorbeeld deze Squier Classic Vibe '50s Butterscotch Blonde die hier op de foto te zien is en waarvan het dennenhout mooi door de lak zichtbaar is. Squier maakt echter ook gitaren van dennenhout met felle kleuren, zoals de Squier Classic Vibe '50s Stratocaster in Rood.
Ash (Essenhout)
Essenhout, voornamelijk ash genoemd in de gitaarindustrie, wordt veel gebruikt voor elektrische gitaren, zoals bij de Michael Kelly 1965 Ebony Custom Collection, wat een essenhouten body heeft met een ebbenhouten top, en bij de Michael Kelly Mod Shop 1967 Double Duncan. Ash is redelijk hard waardoor de bodies zeer stevig zijn. De hardware blijft dus goed zitten en zelfs bij hard stoten of vallen zal er niet snel een deuk in komen. Bovendien zorg het voor een helder en gebalanceerd geluid met een nadruk op de bas. Het is iets zwaarder dan elzenhout of populier maar niet zo zwaar als mahoniehout. Over het algemeen is de mening dat ash geweldig klinkt met enkelspoelelementen. Het is dan ook geen verassing dat voornamelijk Fender deze houtsoort veel heeft gebruikt. Fender gebruikte dit hout voornamelijk voor hun Telecasters en Stratocasters, maar sinds 2020 gebruiken ze steeds minder ash. Dit komt doordat de Aziatische essenprachtkever sinds kort ook in het zuiden van de Verenigde Staten voorkomt. Deze kever is enorm schadelijk en eet de bast van deze bomen waardoor ze sterven. Deze kevers vermenigvuldigen zich met enorme snelheid waardoor hele bossen in een mum van tijd uitgeroeid zijn. Hoewel de Amerikaanse overheid de verspreiding hiervan probeert te controleren en voorkomen, is dit bijna onmogelijk. Fender heeft dus de beslissing genomen om bijna helemaal te stoppen met het gebruik van ash, bang dat deze houtsoort over een paar jaar niet meer bestaat. Zodoende gebruiken ze alleen nog ash voor bepaalde signature modellen en een paar duurdere gitaren. Ash is dus in principe duurzaam: het groeit snel en het is geen onderdeel van ontbossing en klimaatverandering. Ash is echter wel met uitsterven bedreigd als gevolg van natuurlijke omstandigheden. Het komt in Noord-Amerika, Europa en Azië voor; in Noord-Amerika is het hout één classificatie weg van uitsterven door de kever en in Europa gaat de boom ten onder aan een schimmelplaag en wordt verwacht dat de kever uiteindelijk ook in Europa zal toeslaan. Volgens de Europese Unie valt ash onder de vijfde duurzaamheidsklasse, wat betekent dat ze verwachten dat de boom binnen vijf jaar zal uitsterven. Alleen in Azië groeit de boom nog redelijk. Dit komt doordat deze soorten gewend zijn aan de kever, omdat deze hier natuurlijk voorkomt. De bomen zijn echter niet immuun en de schimmel komt hier ook voor, maar minder heftig als in Europa. Daarnaast wordt Aziatisch ash over het algemeen niet gebruikt voor gitaren omdat het andere eigenschappen heeft. Ash dat nog aangeboden wordt als timmerhout is in principe wel duurzaam, want het wordt gecontroleerd en zal van plantages komen waar rekening wordt gehouden met deze natuurlijke omstandigheden. Gitaren die van ash zijn gemaakt zijn dus een geweldige optie; ze klinken prachtig en zijn fijn in de omgang. Bovendien is het nu of nooit als het op ash aankomt, waarschijnlijk zal het binnen een paar jaar uitgestorven zijn waardoor er geen nieuwe gitaren van ash gemaakt zullen worden.
Indiase Laurier (Terminalia Elliptica)
Deze houtsoort heeft enorm veel namen maar wordt in de gitaarindustrie voornamelijk Indian laurel (laurier) genoemd. Deze houtsoort komt uit Zuidoost-Azië en komt in bijna alle bossen daar voor. Het is geïntroduceerd als toets toen palissander steeds zeldzamer en duurder werd. Laurier is redelijk hard en glad, waardoor het ideaal werkt als toets. Het speelgevoel is vergelijkbaar met palissander en het zorgt voor een gebalanceerde toon. Het hout kan ook verschillende kleuren hebben; sommige laurier toetsen zijn net zo donker als palissander, terwijl sommigen meer richting een pau ferro kleur gaan. Het wordt beide gebruikt als toets voor akoestistische gitaren en elektrische gitaren. Bovendien is Indian laurier duurzaam. Het staat niet op de CITES lijst en het is niet door de IUCN geclassificeerd als bedreigd. Zodoende is het een duurzamere keuze voor een toets dan palissander of ebbenhout. Een opvallend bedrijf is Squier; Squier heeft de overstap naar Indian laurier gemaakt waardoor de meeste Squier gitaren tegenwoordig een laurier toets hebben in plaats van een palissander toets, zoals bij de Squier Classic Vibe '60s Jazzmaster en de Squier Affinity Telecaster Deluxe. Er zijn echter ook andere gitaren op de markt die een toets van laurier hebben, zoals de Godin Session HT.
Nato
Nato, ook bekend als mora, is een goede houtsoort voor halzen, achter- en zijkanten en bodies. Nato is overigens niet hetzelfde als nyatoh, het zijn verschillende houtsoorten die verschillend klinken en werken maar qua uiterlijk en naam wel op elkaar lijken. Nato komt uit Zuid- en Centraal-Amerika. Het lijkt redelijk op mahoniehout qua klank, maar is iets scherper dan mahoniehout. Zodoende is het een uitstekende houtsoort voor achter- en zijkanten, zoals bij de Yamaha APX700II. Bovendien is het erg sterk en redelijk goedkoop, waardoor het ideaal is voor de gitaarbouw. Deze stevigheid maakt het ook ideaal voor gitaarhalzen. Gitaren waarvan de hals gemaakt is van nato zijn onder andere de Fender FA-235E en de Ibanez V54NJP. Nato heeft een mooie medium bruine kleur met een rode gloed, waardoor het soms ook met een doorzichtige lak wordt afgewerkt om de natuurlijke kleur te behouden. Steeds meer gitaarfabrikanten gebruiken nato voor hun gitaren, inclusief Squier, Yamaha en Stagg. Dit komt omdat er steeds meer authentieke houtsoorten onder restricties worden gezet, en nato heeft geweldige klankkwaliteiten. Bovendien is nato redelijk duurzaam, nato wordt niet genoemd door beide CITES of door de IUCN. De mora boom is erg veelvoorkomend, kan tot 40 meter hoog groeien en is enorm breed. Zodoende bevat één boom al veel hout. Als gevolg is nato duurzaam en nog lang niet bedreigd.
Nyatoh
Nyatoh wordt steeds meer gebruikt in de gitaarbouw, maar het is eigenlijk niet één houtsoort. Het is een hyperoniem en bevat boomsoorten uit het palaquium-geslacht en uit het payena-geslacht. Het omvat dus honderden bomen die zich in regenwouden in Zuidoost-Azië bevinden. Het hout komt wel met elkaar overeen. Het heeft een donkere kleur met een rode of paarse gloed. Nyatoh wordt vaak door elkaar gehaald met nato. Nato is ook een opkomend houtsoort in de gitaarbouw, maar werkt compleet anders. Beide komen uit regenwouden, maar nato komt uit Zuid-Amerika en nyatoh uit Zuidoost-Azië. Nyatoh is ook iets zachter dan nato, waardoor het voornamelijk wordt gebruikt voor solid body gitaren en basgitaren, zoals bij de Ibanez SR300EB en de Ibanez GSR200B. Nyatoh is nog steeds redelijk hard, waardoor het alle onderdelen goed op hun plaats houdt. Het wordt steeds vaker gebruikt als vervanging voor andere solid-body houtsoorten die steeds zeldzamer worden. Qua werking komt het redelijk overeen met populier, en zou ook een goed alternatief zijn voor het uitstervende essenhout. Nyatoh is dus redelijk duurzaam. Een paar soorten uit de overkoepelende houtsoorten worden echter wel door de IUCN geclassificeerd als bedreigd vanwege exploitatie. Dit betekent niet dat al het Nyatoh hout milieuonvriendelijk is, het hangt af van welke soort er gebruikt wordt en van waar de producenten het hout vandaan halen.
Sungkai
Sungkai is een houtsoort wat sinds korte tijd gebruikt wordt voor solid body gitaren. Michael Kelly, van wie innovatie kenmerkend is, is één van de eerste grote bedrijven wat sungkai op grote schaal gebruikt voor hun gitaren. Ze hebben deze houtsoort onder andere toegepast op de Michael Kelly 1963 Open Pore, de Michael Kelly 1954 Open Pore en de Michael Kelly Patriot Decree Open Pore, waarvan de laatste alleen een sungkai top heeft. Sungkai groeit alleen in Indonesië, Thailand en Maleisië. Het staat onder andere bekend als ‘Indonesisch essenhout’, omdat het soortgelijke klankeigenschappen en kleur heeft als essenhout. Sungkai is dus redelijk licht maar stevig genoeg om intensief gebruik te kunnen overleven. Dit is erg fijn voor elektrische gitaren, omdat het dan mogelijk is om een hele set staand te blijven spelen zonder dat uw schouder zeer gaat doen. Sungkai kan echter erg slecht tegen zonlicht, waardoor een afgewerkte gitaar zeer aan te raden is. Het hout is ook ideaal voor verven en beits, waardoor sungkai gitaren in veel verschillende soorten kleuren en afwerkingen te vinden zijn. Bovendien heeft sungkai een fijne resonantie en zorgt voor een gebalanceerd geluid. Sungkai kan ook duurzaam zijn. Het meeste hout wordt op een milieuonvriendelijke manier gekapt, waardoor Indonesische bossen leeg komen te staan en ecosystemen worden vernietigd. Er zijn duurzame sungkai plantages, waardoor u zeker een duurzame sungkai gitaar kunt aanschaffen. Dit is afhankelijk van waar de gitaarproducent hun hout inkoopt.
Ziricote
Ziricote is een prachtige houtsoort wat voornamelijk gebruikt wordt voor achter- en zijkanten en het bovenblad van ukeleles, maar kan soms ook op gitaren gebruikt worden. Ziricote groeit alleen in Centraal-Amerika en Mexico. Het is een erg opvallende houtsoort. Ziricote heeft een donkerbruine kleur met een groene of paarse ondertoon. Het hout heeft ook houtnerven van verschillende dikten, figuren en tinten. Zodoende is het een unieke houtsoort met een prachtige luxe uitstraling, zoals te zien is op de Kala KA-PX-ZCT-C op de toegevoegde foto. Ziricote wordt dus eigenlijk nooit geverfd of gebeitst, gitaarproducenten preserveren het unieke uiterlijk van het hout door het alleen af te werken. Bovendien klinkt het fantastisch. Ziricote heeft een helder en articulerend geluid, en wordt vaak vergeleken met ebbenhout. Omdat de hoge klanken door ziricote benadrukt worden, is het ook een populaire houtsoort voor ukeleles. Prachtige ziricote ukeleles zijn onder andere de Leho LHUC-ZT en de Kala KA-ZCT-C. Het is ook duurzaam. Op het moment is het niet geclassificeerd als ‘bedreigd’ door de IUCN en door CITES. Als ziricote op een milieuvriendelijke manier geoogst blijft worden, zal deze prachtige houtsoort ook verkrijgbaar blijven.
Bocote
Bocote komt uit dezelfde familie als ziricote en wordt dus ook voornamelijk gebruikt voor de achter- en zijkanten en het bovenblad van ukeleles. Dit is ook te zien. Bocote heeft ook een donkerbruine kleur en een opvallende houtnerf. Echter heeft bocote een iets lichtere kleur met een rode ondertoon en heeft de nerf een zeer donkerbruine monotone kleur waardoor het een minder dynamisch uiterlijk heeft. Het heeft nog steeds een fantastische en unieke uitstraling waardoor bocote ook bijna nooit geverfd of gebeitst wordt, waardoor de natuurlijke kleur en patroon benadrukt worden. De mooie ukelele op de foto is de Kala KA-PX-BCT-T. Bocote heeft ook een warmer geluid dan ziricote, maar net zo krachtig. De duurzaamheid van bocote zorgt voor een apart verhaal. De boom waar bocote van geoogst wordt, cordia alliodora, is een invasieve boomsoort in Midden-Amerika, wat betekent dat het daar niet hoort te groeien en juist biodiversiteit tegengaat. Dit betekent ook dat bocote hier zo snel mogelijk weg moet worden gehaald. Dit is dus één van de weinige situaties dat overkap gestimuleerd moet worden, waardoor aanschaf van bocote het milieu juist helpt. Het wordt dus ook niet benoemd door CITES en de IUCN als een beschermende boomsoort. Zodoende is bocote een geweldige milieuvriendelijke keuze.
Catalpa
Catalpa is een houtsoort wat gebruikt kan worden voor klankkasten en solid body gitaren, zoals bij de Stagg SA35 DSCE-TB. Catalpa groeit in Noord-Amerika, het Caribisch gebied en Oost-Azië. Het heeft een lichtbruine kleur met een grijze ondertoon. Het is redelijk licht, net als basswood, maar iets steviger waardoor het ideaal is voor intensief spelen. Catalpa heeft een fijn en resonerend geluid waardoor het uitstekend is voor achter- en zijkanten. Het wordt ook wel vergeleken met sparrenhout, al heeft sparrenhout een warmer geluid en kleur. Het is ook redelijk duurzaam. Het groeit in veel plaatsen en wordt niet vaak gebruikt voor houtkap. Zodoende groeit het sneller dan dat het gekapt wordt, waardoor het niet bedreigd is. Het is een ideale houtsoort voor de gitarist die een milieuvriendelijke gitaar wilt.
Rain Tree
De Rain Tree, wat eigenlijk Samanea Saman heet, is een prachtige houtsoort wat uit Centraal- en Zuid-Amerika komt, maar tegenwoordig ook in Zuid-Azië voorkomt. Het wordt voornamelijk gebruikt voor het bovenblad en de achter- en zijkanten van ukeleles, zoals de Tanglewood TWT21E en de Tanglewood TWT22E, al komt het ook op westerngitaren voor. Het hout heeft een prachtige nerf waardoor deze er erg luxueus en opvallend uitziet. Het klinkt echter ook erg goed; het hout benadrukt voornamelijk de bas maar het is niet overweldigend. De hoge tonen zijn nog steeds goed hoorbaar waardoor er een mooie balans is. Een Rain Tree gitaar klinkt dus erg gebalanceerd waardoor het een veelzijdige houtsoort is en dus voor vele soorten doeleinden gebruikt kan worden. Bovendien is het duurzaam; de bomen groeien erg snel waardoor deze houtsoort niet bedreigd is en redelijk milieuvriendelijk kan worden gebruikt.
Meranti
Meranti is eigenlijk geen specifieke houtsoort, maar een verzamelnaam van bijna honderd soortgelijke boomsoorten uit Zuidoost-Azië. Meranti wordt voornamelijk voor bovenbladen, achter- en zijkanten, en massieve bodies gebruikt. Meranti is erg hard waardoor het een ideale houtsoort is voor een klankkast. Het is echter niet erg opvallend; Meranti heeft vaak namelijk een rechte nerf met een grijzige of oranje gloed. Dit betekent niet dat het niet goed klinkt; het zorgt namelijk voor een gebalanceerd en consistent geluid. Meranti zorgt er dus niet voor dat het geluid heel helder, warm, hoog, of laag is, maar het balanceert tussen de verschillende soorten klanken en is dus erg veelzijdig. Zodoende komt deze houtsoort vaak voor op veelzijdige gitaren, zoals de Yamaha C40 of de Yamaha C70. Meranti is echter niet erg duurzaam. Hoewel het snel groeit en een hoge koolstofvastlegging heeft, is het helaas ook slachtoffer geworden van ontbossing. Een groot bijdrager hiervan is illegale houthandel. Hoewel meranti duurzaam geproduceerd kan worden, wordt het voornamelijk veel via illegale houtkap en handel naar het westen verstuurd. Zodoende is de kans aanwezig dat binnen de gitaarindustrie ook niet-duurzame meranti wordt gebruikt, al is het misschien onbewust.
Limba
Limba is een veelzijdige houtsoort uit West-Afrika. Het is een hardhout, waardoor het voornamelijk voor solid-body elektrische gitaren gebruikt wordt, zoals de Michael Kelly 1950 Burl Burst of de Michael Kelly Hybrid 55 Tiger's Eye. Helaas is limba niet erg mooi. Het heeft een gelige ondertoon en is erg licht, waardoor het niet erg opvalt, maar de klank van het hout maakt het uiterlijk maar een klein nadeel! Limba zorgt namelijk voor een goede resonantie en een mooi warm geluid. Het wordt tegenwoordig ook soms gebruikt als alternatief voor mahoniehout. Daarnaast wordt de kleur vaak weggewerkt met lak, waardoor de gitaar er nog steeds prachtig uit kan zien. Bovendien is limba ook redelijk duurzaam. De bomen zijn namelijk erg groot waardoor er weinig bomen gekapt hoeven te worden voor de productie van het hout. Limba staat ook niet op de CITES lijst, wat betekent dat deze niet bedreigd is en dus redelijk duurzaam geproduceerd kan worden.
Siris
Siris is een Centraal- en Zuid-Aziatische houtsoort wat voornamelijk voor de achter- en zijkanten van klankkasten wordt gebruikt. Siris heeft een medium bruine kleur met een rode ondertoon, waardoor het qua uiterlijk redelijk op mahoniehout lijkt en dus een luxueuze associatie heeft. Bovendien heeft het ook fijne klankeigenschappen: siris zorgt voor een warme toon en een goede resonantie. Zodoende wordt het ook voornamelijk gebruikt als alternatief voor palissander, wat met uitsterven bedreigd is. Dit wordt bijvoorbeeld zelfs gedaan door het enorm populaire merk Martin, zoals bij de Martin 000-13E. Echter zijn er ook gitaristen die claimen dat siris een goed alternatief is voor koa, omdat het geluid een heldere overtoon heeft en een goede projectie. Daarnaast is het is ook erg duurzaam! Siris staat niet op de CITES lijst van bedreigde soorten en is door de IUCN geclassificeerd als ‘niet bedreigd’. Zodoende kan het gebruikt worden zonder dat hier milieukwesties aan vast zitten!
Amara
Amara, ook wel bekend als Indiaas ebbenhout, is een hardhout uit India en Sri Lanka. Het is een prachtige houtsoort met een donkerbruine kleur en een mooie houtnerf. Amara heeft ook een variërende nerf, terwijl ebbenhout iets rechtere nerven heeft. Het hout heeft een hoge dichtheid, waardoor het een diep geluid heeft met een luide projectie. Amara wordt voornamelijk voor achter- en zijkanten van westerngitaren gebruikt, zoals bij de Tanglewood Exotic Java SFCE en de Tanglewood Exotic Java DS. Het is niet helemaal duidelijk hoe duurzaam amara is, maar het staat niet op de CITES lijst met bedreigde houtsoorten.
Purpleheart
Purpleheart, wat officieel peltogyne heet en ook wel amaranth genoemd wordt, is een Zuid-Amerikaanse houtsoort. Het wordt vaak purpleheart genoemd, omdat het een soort paarsige gloed heeft. Als het hout net geoogst is, heeft het een soort grijze kleur met een paarse ondertoon, en door de tijd heen wordt het een bruine kleur met een paarse ondertoon. Het hout heeft meestal ook een rechte nerf. Purpleheart wordt nog niet echt veel gebruikt voor gitaren, maar het wordt steeds populairder. Het wordt voornamelijk voor de toets gebruikt, maar kan ook als achter- en zijkanten gebruikt worden. Omdat het hier nog niet veel voor gebruikt wordt, zijn de klankeigenschappen nog niet helemaal duidelijk, echter is het enorm stevig waardoor het ideaal is voor een toets. Een bedrijf wat steeds meer purpleheart gebruikt, is Ibanez. Zodoende hebben ze elektrische gitaren met een purpleheart toets, zoals de Ibanez GSA60-BKN en de Ibanez GRG140-WH, en basgitaren met een purpleheart toets, zoals de Ibanez GSRM20B-WNF Mikro en de Ibanez GSR180-BS. Bovendien is het ook redelijk duurzaam. Purpleheart staat niet op de CITES lijst van bedreigde houtsoorten en de IUCN Red List. De bomen worden erg hoog, waardoor er veel hout uit één boom gehaald kan worden.
Jatoba
Jatoba komt uit Midden- en Zuid-Amerika. Het heeft een prachtige warme kleur, vaak een medium bruin met een rode ondertoon. Het wordt ook iets donkerder door de jaren heen, waardoor het heel authentiek oogt. Jatoba wordt voornamelijk gebruikt voor de toets, want het is erg stevig en zorgt voor een warme toon. Het is dan ook een populair alternatief voor palissander. Ibanez is één van de eerste grote merken wat jatoba gebruikt, zoals bij de Ibanez SR300EB, de Ibanez GSR200-BK en de Ibanez Gio GRX40-BKN. De duurzaamheid van jatoba is discutabel. De IUCN heeft het geclassificeerd als ‘kwetsbaar’ maar het wordt niet genoemd op de CITES lijst van bedreigde houtsoorten. De consensus is dat jatoba over het algemeen dus wel kwetsbaar is, maar gelukkig wordt bijna al het hout gecultiveerd onder FSC richtlijnen waardoor de houtproductie zelf redelijk duurzaam is.
Westerse plataan/sycamore
Westerse plataan, wat in het Engels sycamore heet, is een Noord-Amerikaanse houtsoort. Westerse plataan wordt voornamelijk gebruikt voor solid body elektrische gitaren, maar kan ook op hollow body gitaren gebruikt worden, zoals bij de Yamaha SA2200. Het heeft een soortgelijk uiterlijk als esdoornhout. Het wordt dan ook vaak vergeleken met esdoornhout vanwege de lichtbruine kleur met een iets donkere nerf, maar lijkt qua structuur meer op mahoniehout. Qua klank is het juist een goede balans tussen de twee, want het heeft de mooie heldere tonen van esdoornhout en de projectie en articulatie van mahoniehout. Westers plataan is echter redelijk zacht, net als lindehout, waardoor het niet ideaal is voor de ruige gitarist, maar is stevig genoeg voor de meeste gitaristen. Westerse plataan moet nog steeds heel hard gestoten worden moet het deuken veroorzaken. Bovendien is het redelijk duurzaam, het groeit erg snel en kan heel groot worden. Het wordt ook niet genoemd op de CITES lijst van bedreigde houtsoorten of op de IUCN Red List.
Synthetische materialen
Gitaren zijn tegenwoordig niet meer gelimiteerd aan toonhout. Uit het artikel is ook al gebleken dat andere houtsoorten soms ook geweldig zijn voor de gitaarbouw, maar zo zijn bepaalde synthetische materialen ook erg goed gebleken. Het gebruik van synthetische materialen voor gitaren is een controversiële kwestie: sommige gitaristen vinden dat gitaren zo authentiek mogelijk moeten blijven, dus dat ze van toonhout gemaakt moeten worden, terwijl anderen de gitaarindustrie juist zien als iets wat constant ontwikkelt en verandert, en dat synthetische materialen juist innovatief zijn, voornamelijk vanwege de duurzaamheidskwestie van toonhout. Zodoende leggen wij de voor- en nadelen uit en is de keuze aan u. Tussen verschillende synthetische materialen zitten soms grote verschillen, allen worden toegelicht.
Klankkasten en Bodies
Beginnende met koolstofvezel. Koolstofvezel bestaat uit een soort rek van koolstofvezels. Deze vezels zijn ongeveer 5-10 micrometer groot (een micrometer is 0,001 millimeter), waardoor ze zeer klein zijn en eigenlijk niet zichtbaar voor het blote oog. Voordelen van een gitaar van koolstofvezel zijn: het is licht, het oxideert niet, het zet niet uit, het kan zeer radicale temperaturen aan en is enorm sterk. Bovendien wordt koolstofvezel specifiek voor de gitaarbouw gemaakt, waardoor het een geweldige resonantie heeft en verschillende klanken kan produceren, afhankelijk van hoe de gitaar is ontworpen. Of koolstofvezel de klank van een authentieke toonhouten gitaar kan nabootsen, hangt van de gitarist af. Hier spelen vooroordelen natuurlijk ook een rol. De meeste gitaristen zijn het er echter wel mee eens dat koolstofvezel er niet echt mooi uitziet. Vaak hebben de gitaren een zwartgrijs netpatroon waardoor ze erg opvallen en er erg modern uitzien. Deze opvallendheid kan voor sommigen een voordeel zijn. Koolstofvezel heeft geen onderhoud nodig en zal niet verouderen of veranderen door de jaren heen. Zodoende is het een betrouwbaar materiaal. De productie van koolstofvezel is duurzaam, maar het is niet recyclebaar. Koolstofvezel producten zijn dus alleen duurzaam als deze niet weg worden gegooid.
Een ander materiaal wat regelmatig voor klankkasten wordt gebruikt is HPL. HPL (High Pressure Laminate) is in principe ook een soort hout; het bestaat namelijk uit een paar lagen van houtvezel die op hoge temperatuur worden samengeperst met fenolhars. Dit resulteert in een keiharde en dunne plaat. De hars sluit het houtvezel af, waardoor er geen zuurstof, zonlicht of vocht meer bij of door kan komen. Zodoende heeft HPL geen onderhoud nodig en zal de kwaliteit niet veranderen door de jaren heen of naarmate het gebruikt wordt, wat wel het geval is met hout. Daarnaast is het enorm stevig, waardoor er ruig mee omgegaan kan worden zonder dat het kapot gaat en is het een ideale reisgitaar. Het nadeel hiervan is dat in het geval dat de gitaar wel breekt, dan breekt het ook compleet. Bij een houten gitaar zal er dan een gat in komen, maar omdat HPL uit verschillende stukjes en lagen hout bestaat zal het compleet uit elkaar springen. Dit is ook bijna niet te repareren. Hout kan weer aangelijmd worden, maar bij HPL zullen alle stukjes hout verschillende kanten op steken, waardoor het onmogelijk is om iets aan te lijmen en de gitaar kan niet opnieuw met fenolhars worden samengeperst. Reparatie is echter niet onmogelijk. Dit moet dan worden gedaan door een gitaartechnicus die hier verstand van heeft, maar de reparatie zal altijd zichtbaar blijven. Het is wel belangrijk om te weten dat dit niet vaak voorkomt. HPL is bijzonder stevig waardoor alleen een enorme klap zulke gaten kan veroorzaken. De meeste gitaristen zijn een stuk voorzichtiger met hun instrumenten. Waar de meeste discussie rondom HPL gitaren plaatsvindt is over het geluid. Gitaarpuristen zullen van mening zijn dat het nooit zo goed kan klinken als massief toonhout, terwijl de meeste gitaristen zullen toegeven dat HPL een mooi gebalanceerde en consistente klank produceert. HPL is voornamelijk populair onder semi-akoestische gitaren, omdat de betrouwbaarheid van de klank prachtig versterkt kan worden. Bovendien is het in vergelijking met hout zeer duurzaam: de lagen komen van gerecycled papier of hout waardoor het niet direct deelneemt in ontbossing of klimaatverandering. Een producent die hoogwaardige HPL gitaren ontwikkeld is Martin, voornamelijk in hun X-Series, zoals bijvoorbeeld de Martin D-X1E en de Martin D-X2E Koa. Dit verdedigt ook de klankkwaliteit van HPL, want Martin staat bekend om de prachtigste akoestische tonen.
Een ander materiaal is glasvezelversterkte kunststof, of fiberglass. Dit materiaal laat zien dat synthetische gitaren geen nieuwe ontwikkeling zijn. De eerste gitaren van fiberglass kwamen in de jaren ’50 op de markt. Fiberglass bestaat uit glasvezels die in polyesterhars zitten. Het is sterker dan sommige metalen en goedkoper en flexibeler dan koolstofvezel. Het wordt niet zo heel vaak meer gebruikt voor gitaren, want sinds de opkomst van koolstofvezelgitaren zijn fiberglass gitaren minder populair. Koolstofvezel heeft namelijk betere resonantie en klankeigenschappen dan fiberglass, echter is een solid body fiberglass gitaar nog steeds een mogelijkheid. Fiberglass gitaren zijn over het algemeen de stevigste gitaren op de markt. Deze stevigheid zorgt er ook voor dat fiberglass steeds vaker gebruikt wordt voor het maken van gitaarkoffers.
Het volgende materiaal lijkt hier op. Polymethylmethacrylaat, over het algemeen bekent als acryl, wordt soms ook voor solid body elektrische gitaren gebruikt. Hoewel hier officieel geen glas in verwerkt zit, wordt het hier vaak wel mee vergeleken. Acryl is lichter maar ook zachter dan glas. De eerste acryl gitaar kwam aan het eind van de jaren ’60 op de markt. Het grootste voordeel van deze gitaren is het uiterlijk. Acryl is doorzichtig, net als glas, waardoor de meeste acryl gitaren doorzichtig zijn. Het is ook mogelijk om hier iets in te verwerken, zoals een kleur, glitter of LED-lampen. Voornamelijk lampen komen veel voor. Dit zorgt namelijk voor een holografisch effect wat er prachtig uitziet op het podium. Een acryl gitaar is zeker te vinden, echter worden ze over het algemeen niet door bekende gitaarbedrijven gemaakt. Acryl is namelijk niet makkelijk om mee te werken en het heeft geen klankeigenschappen. Zodoende is de klank alleen afhankelijk van de elementen. Het feit dat acryl niets aan de klank toevoegt is voor veel bedrijven de reden dat ze deze gitaren niet willen ontwikkelen. Hoewel uiterlijk natuurlijk belangrijk is, ligt de prioriteit natuurlijk bij de klank. De klank hoeft natuurlijk niet slecht te zijn, bij gebruik van hoogwaardige elementen zal deze nog steeds goed klinken, maar niet zo goed als met een materiaal dat klankeigenschappen bevat. Gitaren van acryl zijn redelijk makkelijk te krijgen via het internet, via websites zoals Ebay of Amazon. Het nadeel is dat vaak niet te achterhalen is wie deze gitaren aanbiedt, waardoor de kwaliteit van tevoren niet vast te stellen is. Over het algemeen is de consensus dat acryl gitaren alleen aan te raden zijn aan gitaristen die voor een uniek en opvallend uiterlijk gaan en niet voor de klank. Het is een leuke investering voor de gitarist die af en toe wil schitteren op het podium, maar niet voor studio- of opnamewerk.
Toetsen
Waar synthetische materialen voornamelijk geweldig zijn, is als toets. Er zijn maar een paar houtsoorten die stevig en rigide genoeg zijn voor de toets. Van deze houtsoorten is ongeveer de helft bedreigd, waardoor innovatie noodzakelijk was. Beginnende met Richlite. Richlite bestaat uit gerecyclede hout- en papiersnippers die met resin tot een geheel worden gebonden. Hier maken ze bladen van, die dan weer op elkaar worden gestapeld en opnieuw worden samengeperst. Deze bladen worden in verschillende richtingen gestapeld, wat resulteert in een enorm sterke en gebalanceerde plaat. Richlite heeft de goedkeuring gehad van meerdere organisaties, waaronder Greenguard, wat betekent dat in het productieproces geen schadelijke stoffen uitgestoten worden, en de FSC, wat betekent dat ze milieubewuste materialen gebruiken. Richlite werkt dus niet alleen geweldig als toets vanwege de dichtheid, sterkte en duurzaamheid, maar ook omdat het qua speelgevoel bijzonder dicht bij palissander en ebbenhout komt. Dit is erg handig, want voornamelijk deze houtsoorten worden steeds zeldzamer en staan onder restricties. Steeds meer bedrijven beginnen Richlite te implementeren, inclusief Martin, Gibson en Godin. Voornamelijk Martin en Gibson stonden bekend om hun ebbenhouten toetsen, maar hebben de keuze gemaakt om hun gebruik ervan te minderen en te investeren in duurzaamheid. Dit onder andere het geval bij de Martin DJR-10E en de Martin 000-10E. Godin claimst zelfs dat ze Richlite gebruiken omdat het simpelweg het beste materiaal is dat ze kunnen gebruiken. Dit vinden ze vanwege het speelgevoel en het onderhoud, maar ook omdat het steviger is dan authentiek hout, waardoor de hele hals beter gebalanceerd is en minder snel zal kromtrekken. Zodoende hebben veel Godin gitaren een Richlite toets, inclusief de Godin A6 Ultra HG en de Godin MultiAc Steel HG. Bovendien is Richlite een makkelijker alternatief voor de gitarist; het is namelijk waterafstotend en dicht, zodoende kan er geen water, zweet of viezigheid in de toets komen en kan deze ook niet uitdrogen. Een authentieke houten toets moet elke zes maanden schoongemaakt en geolied worden. Bij Richlite is dit niet nodig. Als er viezigheid op de toets zit hoeft u alleen maar een doekje erover heen te halen. Dit betekent ook dat de toets hoogstwaarschijnlijk langer meegaat. Zelfs met goed onderhoud droogt hout een keer uit of trekt het zweet te diep in het hout, waar Richlite geen last van heeft. Zoals elk synthetisch materiaal zijn de meningen over Richlite verdeeld, echter wordt het al op grote schaal gebruikt, inclusief door professionele en beroemde gitaristen.
Rocklite lijkt hier erg op. Rocklite is ontwikkeld als een gevolg op de exportban van palissander in 2017. Het is precies zo gemaakt dat het palissander nabootst, zowel in kleur en eigenschappen. Rocklite is zelfs stabieler en duurzamer. Ze maken tegenwoordig ook een alternatief voor ebbenhout; de Rocklite Ebano. Net zoals de palissander versie, is dit materiaal stabieler en duurzamer dan ebbenhout. Bovendien zal het niet krimpen of uitzetten zoals authentiek hout. Rocklite bestaat uit dunne houtlagen die met zwarte resin op hoge temperatuur worden samengedrukt. Het ontwikkelingsproces lijkt dus een beetje op Richlite; het verschil is dat Richlite verschillende gerecyclede materialen gebruikt, waaronder papier, terwijl Rocklite alleen bepaalde hardhoutsoorten gebruikt. Het uiteindelijke product verschilt voornamelijk in het feit dat Richlite een fijn en stevig materiaal is voor een breder gebruik, terwijl Rocklite specifiek palissander of ebbenhout nabootst. Daarnaast heeft Rocklite ook geen onderhoud nodig. Rocklite is nog erg nieuw en er zijn nog geen grote gitaarmerken die het gebruiken. Op het moment wordt het over het algemeen gebruikt door individuele gitaarbouwers voor het maken en verkopen van custom gitaren.
Brownwood/blackwood is een ander innovatief materiaal voor de toets. Dit materiaal wordt ook gemaakt van echt hout, en is dus niet compleet synthetisch. Dit hout komt uit snelgroeiende dennenbossen in Nieuw-Zeeland. Deze bossen zijn extreem makkelijk bij te houden, waardoor de productie van brownwood/blackwood geaccepteerd wordt door de FSC. Dit hout wordt dan gedroogd tot er nog maar tien procent vocht in het hout zit. Daarna wordt het behandeld met een katalysator en kleurstoffen, waarna het tot drie procent gedroogd wordt. Het hout wordt dan met resin op hoge temperatuur samengeperst waardoor het erg stevig is en een hoge dichtheid heeft. Zodoende is het rigide genoeg om als toets te gebruiken. Het hout wordt dus niet alleen op een milieuvriendelijke manier verkregen, maar ook het hele productieproces zelf is milieuvriendelijk. Er worden geen schadelijke stoffen of plastic gebruikt. Daarnaast werkt het perfect als toets. Het is stevig en stabiel; er hoeft geen onderhoud aan dit materiaal gepleegd te worden. Het verschil tussen blackwood en brownwood zit alleen in de kleur; blackwood is donkerder en wordt gezien als een alternatief voor ebbenhout, terwijl brownwood lichter is en een alternatief is voor palissander. Een bedrijf wat veel gebruik maakt van dit materiaal is Lâg, maar het wordt ook steeds meer gebruikt door merken als James Neligan en Stagg. Dit is onder andere het geval bij de Lâg T118ASCE en de James Neligan BES-A-DCB.
De volgende mogelijkheid is eboncore. Het lijkt een beetje op Richlite en is specifiek ontwikkeld als alternatief voor ebbenhout. Het is een milieubewust materiaal en voelt precies als ebbenhout aan. Bovendien is het steviger waardoor de hele hals stabieler is en de gitaar een betere en consistentere intonatie heeft. Het is ook duurzamer dan ebbenhout en is goedkeurd door CITES. Het enige bedrijf wat het tot nu toe gebruikt is Tanglewood. Ze claimen dat eboncore comfortabeler en stabieler is dan ebbenhout.
Er zijn dus een paar verschillende synthetische mogelijkheden. Alle materialen hebben verschillende voor- en nadelen en klankeigenschappen. Voor klankkasten zijn voornamelijk koolstofvezel en HPL degelijke en populaire materialen die zelfs op professionele gitaren gebruikt worden. Voor toetsen zien we steeds meer alternatieven voor palissander en ebbenhout. Deze alternatieven zijn deels van hout gemaakt en deels van resin, waardoor ze alle voordelen van hout en synthetische materialen hebben. Zoals eerder besproken, synthetische materialen blijven een punt van discussie, maar over de voordelen valt niet te twisten. Synthetische materialen nemen alle nadelen van hout weg. Hout is namelijk een ‘levend’ en poreus materiaal, waardoor het afhankelijk is van de omstandigheden. Hout moet onderhouden worden om uitdroging of een te hoog vochtgehalte te voorkomen. De kwaliteit van hout is dus niet altijd consistent. Synthetische materialen hebben hier geen last van en zijn zeer consistent. Deze materialen zullen niet uitzetten, krimpen, kromtrekken, veranderen in klank of onderhoud nodig hebben. Zodoende is bijvoorbeeld een toets van Richlite een zeer goede oplossing voor de gitarist die een betrouwbare en makkelijke toets zoekt, of koolstofvezel een ideale keuze is voor de gitarist die duurzaamheid en eenvoud zoekt. Bovendien zijn synthetische materialen niet bij verstek slechte klankmaterialen. Tegenwoordig worden deze materialen zo ontwikkeld dat het verschil met authentiek toonhout bijna onhoorbaar is. Natuurlijk hangt de kwaliteit ook af van het instrument. Net zoals dat er slechte gitaren van het beste toonhout bestaan, zullen er slechte gitaren van synthetische materialen bestaan. Het is daarom belangrijk het instrument zelf te ervaren. Het blijft echter een afweging die u als individuele consument moet maken.
Hoe verder?
Er zijn dus enorm veel houtsoorten en materialen die gebruikt kunnen worden voor een gitaar. Allemaal bevatten ze unieke eigenschappen en kwaliteiten waardoor een keus maken lastig kan lijken. Het belangrijkste aspect van een gitaar uitkiezen blijft echter het speelgevoel en de klank, waar u alleen achter kan komen als u deze zelf uitprobeert. Soms blijkt dan ook dat bepaalde houtsoorten waar gitaristen hun bedenkingen bij hadden eigenlijk positief ervaren werden. Zodoende adviseren wij om van tevoren geen uitsluitingen te maken gebaseerd op meningen van anderen en klankomschrijvingen. Dit artikel is er slechts om u een idee te geven van wat de eigenschappen van bepaalde houtsoorten zijn, wat de duurzaamheid is en wat mogelijke alternatieven zijn. Dit artikel legt ook uit waarom alternatieven soms noodzakelijk zijn en waarom sommige bedrijven bepaalde houtsoorten niet meer gebruiken, terwijl zij hier soms om bekend stonden. Welke houtsoort het beste is, hangt compleet van de gitarist af. Dit is een discussie die al meer dan een eeuw gevoerd wordt en er is nog steeds geen consensus. Het is daarom belangrijk voor u als consument om de mogelijkheden te vergelijken en uw eigen conclusie te trekken. Helaas is het onvermijdelijk dat bepaalde houtsoorten in deze lijst in een korte tijd niet meer aangeboden zullen worden; vanwege klimaatverandering en houtkap, maar ook vanwege natuurlijke omstandigheden of restricties. Daarentegen zullen er ook nieuwe mogelijkheden bijkomen. De mensheid zoekt van nature constant naar oplossingen en mogelijkheden, het is een kwestie van tijd voordat nieuwe houtsoorten ontdekt worden als toonhout of nieuwe synthetische materialen worden uitgevonden.
Er zal dus altijd veel keus blijven. U moet zelf bepalen welk aspect u prioriteert. Gitaristen die voor authenticiteit gaan zetten vaak de duurzaamheidskwestie opzij. Er zijn echter ook veel gitaristen die juist duurzame alternatieven uitproberen. Vaak vallen deze alternatieven ook in de smaak. Iemand die altijd een palissander toets heeft gebruikt is vaak erg blij met pau ferro of Indian laurel. Sommigen kijken juist totaal niet naar de authenticiteit of duurzaamheid en kijken alleen naar de klankkwaliteiten van de materialen, terwijl sommigen juist naar de prijs kijken. Er is geen superieure insteek, het is een afweging die de consument individueel moet maken. Ongeacht uw prioriteiten staat hieronder een beknopte lijst met mogelijke alternatieven voor bepaalde houtsoorten, voor als u op zoek bent naar een specifieke houtsoort maar deze niet kan vinden binnen een bepaald merk, model of budget. Zodoende is het aan ons als muziekwinkel om een instrument te vinden die aan al uw eisen voldoet en dit zullen wij met enthousiasme doen.
Mogelijke alternatieven
Er zijn veel redenen waarom u bepaalde houtsoorten niet kan of wil aanschaffen, terwijl u wel een vergelijkbaar uiterlijk of klank wil. Dit kan bijvoorbeeld liggen aan de prijs of de zeldzaamheid van een houtsoort, dat een gitaarmerk die u erg fijn vindt deze houtsoort niet gebruikt, dat de houtsoort niet compatibel is met andere houtsoorten die u graag wilt, of dat u een milieubewuste gitaar wilt. Er zijn dus vele situaties waarin een alternatieve houtsoort een betere optie zou zijn. Zodoende hebben wij een compacte lijst samengesteld waarin alle mogelijke alternatieven vermeld worden. Vanwege deze beknoptheid zijn de nuances tussen de houtsoorten niet diep toegelicht, deze staan hierboven bij de houtsoorten vermeld. Bovendien is het goed om realistische verwachtingen te hebben; alternatieven zijn nooit honderd procent hetzelfde. Een houtsoort met een soortgelijke klank kan bijvoorbeeld een andere kleur of speelgevoel hebben, of een toets met hetzelfde gevoel kan een drogere samenstelling hebben. Wij hebben geprobeerd dit hieronder ook kort samen te vatten. Voor meer informatie of hulp kunt u contact opnemen of langskomen in de winkel.
Cederhout: redwood (alternatief voor klank; redwood is iets helderder), sparrenhout (qua uiterlijk, niet qua klank)
Mahoniehout: khaya (alternatief voor klank; khaya klinkt iets helderder), sapele (als achter- en zijkanten; sapele is vaak iets scherper qua klank en goedkoper), nato (klinkt iets scherper dan mahoniehout), okoume (soortgelijk geluid bij akoestische gitaren), limba (duurzaam alternatief, klinkt redelijk hetzelfde, maar ziet er heel anders uit), westerse plataan (alternatief qua klank, klinkt iets helderder dan mahoniehout), siris (alternatief qua uiterlijk en klank, maar klinkt iets warmer)
Palissander: ovangkol (alternatief voor achter- en zijkanten; ovangkol klinkt net iets helderder), Indian laurel (voor de toets, laurel is iets droger, lichter en duurzamer), pau ferro (voor de toets, pau ferro heeft een lichtere kleur en is duurzamer), jatoba (alternatief voor de toets), Richlite (synthetische toets, zelfde speelervaring maar donkerder uiterlijk en waterafstotend), Rocklite (bijna compleet hetzelfde als palissander, Rocklite is iets steviger en duurzamer), brownwood (duurzamer en steviger)
Redwood: cederhout (alternatief voor klank, iets warmer en iets duurzamer dan redwood)
Ebbenhout: macassar (beide voor toetsen en achter- en zijkanten, iets duurzamer), pau ferro (voor de toets, zelfde speelgevoel maar compleet andere kleur en veel duurzamer), Richlite (synthetische toets, zelfde speelervaring en duurzamer), eboncore (alternatief voor toets, stabieler en duurzamer dan ebbenhout), Rocklite (bijna compleet hetzelfde als ebbenhout, Rocklite is iets steviger en duurzamer), blackwood (duurzamer en steviger)
Esdoornhout: okoume (alternatief voor klankkast, esdoornhout klinkt iets warmer en is duurzamer dan okoume), sparrenhout (qua uiterlijk, niet qua klank)
Elzenhout: populier (voor solid-body gitaren, populier is iets zachter en heeft minder sustain), ash (ash is iets zwaarder en minder duurzaam dan elzenhout)
Populier: elzenhout (voor solid-body gitaren, elzenhout is iets harder en heeft meer sustain), basswood (basswood is zachter en goedkoper dan populier), nyatoh (voor solid-body gitaren, nyatoh is zwaarder)
Ash/essenhout: elzenhout (elzenhout is iets zachter, duurzamer en lichter), dennenhout (qua dichtheid en resonantie komt dennenhout ook in de buurt, dennenhout is echter iets zwaarder en duurzamer), sungkai (staat bekent als Indonesisch essenhout, soortgelijk geluid en uiterlijk)
Koa: walnoot (heeft een soortgelijke heldere klank, hoewel walnoot dieper klinkt en veel duurzamer is)
Okoume: esdoornhout (alternatief voor klank, esdoornhout heeft echter meer projectie en is duurzamer)
Sparrenhout: catalpa (klinkt iets minder warm en ziet er iets grijzer uit dan sparrenhout)