De muzikale samenwerking van Frederic Chopin

Dan Ignace Pleyel. Hij werd geboren in 18 juni 1757 in Oostenrijk. Was ook hij componist? Speelde ook hij piano? Beide vragen kunnen met ja worden beantwoord. Al jong speelde de blondharige knaap piano. Maar hij haalde niet het niveau van Chopin of Mozart hoewel hij het in de muziekwereld ver schopte. Als je op 23 jarige leeftijd in Straatsburg de leiding krijgt over de Prince of Rohan Musicschool, en 6 jaar later meester wordt van het orkest van de kathedraal van Straatsburg dan heb je op dat gebied veel in je mars. Door deze move verhuisde hij van Oostenrijk naar Frankrijk. Daar vestigde hij zich definitief. Ignace Pleyel was het die in 1791 ‘de Hymme aan de vrijheid’, en in 1793 de ‘De revolutie’ op papier zette. Daarmee gaf hij blijk zich een echte Fransman te voelen. Dat zou heel zijn leven zo blijven!

Met Mozart, maar ook met Joseph Hayden gaf hij een reeks concerten. In Engeland, Londen, maar ook in andere wereld steden. Als Mozart over hem sprak noemde hij Pleyel ‘een vreugde voor muziek’. Je zou zeggen, een groter compliment is haast onmogelijk. Toch was het niet direct de muziek die hem wereld beroemd maakte maar het instrument, de piano. Ja, want in 1797 opende hij een kleine muziekuitgeverij in Parijs. Hij zette zijn muzikaal uitvoeringsschema op een laag pitje, en breide de verkoop activiteiten uit met harpen, gitaren en piano’s. Zat daar een verdienmodel achter? Bracht de handel financieel meer op? Was hij het reizen moe? Het is bekend dat wereldwijd concerten geven lichamelijk heel veel vraagt van de musicus! Om een leven lang succesvol te zijn moet je over een ijzersterke geest en lichaam beschikken.

Hoe dan ook, pas in 1807 maakte hij de definitieve stap naar een beroemdheid te worden. De eerste Pleyel piano’s zagen het licht. Vol enthousiasme startte hij het productieproces op, daarbij de lat op het hoogste niveau leggend. Immers, als geen ander wist hij hoe een piano moest klinken, waaraan het edele instrument moest voldoen. Vasthoudend en verbeten deed hij scheppend werk. Uiteraard gebruikte hij voor afzet en groei zijn internationale muzikale connecties daarbij. Maakte dankbaar gebruik van hun inbreng. Echter, als grootmeester in de muziek wil nog niet zeggen dat je ook zakelijk topprestaties levert of kan leveren. Zelfs met financiële hulp van in die tijd bekende namen op muzikaal gebied, Kalkbrenner, Rossini en Mehul redde hij het niet. Ook die personen gaven meer blijk van spontaan een collega helpen dan van zakelijk inzicht. Zijn lange, hoogblonde krulhaar veranderde in grijs, de puntige neus stak bleek naar voren.  

Gelukkig had hij een zoon, Camille Pleyel, geboren in 1788 in Oostenrijk. In het brede gezicht vielen de waakzame blauwgrijze ogen op. Het zwarte steile haar lag om het brede gelaat met smalle lippen. Automatisch rolde hij in het muzikale leven, betoonde zich een klasbak. Hij verbaasde Chopin met zijn muzikale prestaties. Met hem raakte Chopin bevriend. Over hem zei Chopin op een gegeven moment, ‘vandaag is er maar een man die Mozart kan spelen en dat is Camille Pleyel. Met hem wil ik graag een vierhandige sonate spelen’. Een ongelooflijk compliment wat Camilles klasse aangaf.

Zoon Camilla was 35 jaar oud, 1824, toen hij zich in het avontuur van produceren van piano’s stortte. En zie, in tegenstelling tot zijn vader had hij wel zakelijk inzicht. Tijdens zijn vele reizen over de wereld had hij bij de belangrijkste piano producenten in de keuken gekeken. Als pianovirtuoos werd hem gretig inzichten en rondleidingen gegeven. Wat hij zag en noteerde inspireerde hem de zaken thuis grondig aan te pakken. Hij reorganiseerde het sluimerende, feitelijk weinig renderend bedrijf. Werd gelijk mede-eigenaar. Sinds 1825 brachten zijn onderzoeken, innovaties inderdaad het bedrijf tot grote bloei. Een belangrijke troef hierin was zijn connecties en vriendschappelijke banden met vrijwel alle grote musicus in de wereld. Chopin, Cramer maar ook anderen promoten de Pleyel piano. Uiteraard was het ook een voortreffelijk instrument, voortdurend verbeteringen aanbrengend. Betrekkelijk snel verwierf het merk internationale bekendheid. Slim en handig associeerde Pleyel Company bekende artiesten met de innovaties van het instrument. Gaf daar vrijwel zeker vergoedingen voor die het bedrijf geen windeieren opleverden.

In 1827 presenteerden ze Pleyel piano’s op de Nationale Tentoonstelling van Parijs. Daar veroverden ze nota bene een gouden medaille. Dat bleek een definitieve doorbraak te zijn. Ze werden piano fabrikant voor Louis Philippe, hertog van Orleans. Hij was de toekomstige koning van Frankrijk. En zo volgden er meer hooggeplaatste clientèle. Veel meer zelfs.

Zelfs Chopin bleef tot aan zijn dood bij voorkeur spelen op de Pleyel piano. Dit soort voorbeelden zorgde voor een ongekende spontane groei.

In 1831, 74 jaar oud stierf de grondlegger van Pleyel piano’s Ignace Pleyel. Al in 1829 tobde hij met zijn gezondheid, en werden er stappen ondernomen om opvolging vader-zoon te regelen. Dat werd in goed overleg gerealiseerd, tot tevredenheid van de vader. De beroemde pianist Duitse Friedrich Kalkbrenner, 1784, was financieel betrokken bij het bedrijf tot aan zijn dood in 1849 toe. Klaarblijkelijk klikte het tussen Camille en Friedrich. Friedrich zal er financieel beter van zijn geworden, maar ook werkte hij hard mee aan de muzikale ontwikkelingen. Ja, stond daar als top musicus samen met Camille aan de wieg.

Sinds 1 januari 1830 gaven ze openbare concerten op de Pleyel piano, wat natuurlijk een brede, gratis PR opleverde. Immers, zowel Camille als Friedrich gaven daar acte de préséance. Beide leverden topprestaties, muzikaal en zakelijk. Dat soort uitvoeringen werden gehouden in grote zalen. Echte concertzalen waren er in die tijd nog niet. Pleyel Company startte daarmee. Met groot succes! Zalen met 500 tot 1000 zitplaatsen. Ze zaten bomvol, waren uitverkocht als Chopin, PLeyel, Hadyn, Kalkbrenner maar ook anderen iets minder bekende musici optraden. De aanpak van Pleyel Company bracht een ware revolutie teweeg. Daarmee sneed het mes aan twee kanten; ze kregen wereldwijd ongelooflijk veel publiciteit. Doordat Chopin altijd de Pleyel piano bij voorkeur bespeelde, werd de naam van dat merk omhoog gestuwd. Terecht trouwens. Als een virtuoos zoals Chopin zegt, ‘een Pleyel piano heeft een perfecte aanslag. Als ik me goed genoeg voel en sterk genoeg vind om mijn eigen geluid te maken, heb ik een Pleyel piano nodig’, werkt dat uitstekend. Dat soort uitspraken werden wereldwijd in muziekbladen maar ook in couranten breeduit vermeld. Betere reclame kan niet! Chopin gaf dan ook al zijn concerten in de Pleyel salons, maar ook in Parijse concertzalen op een Pleyel vleugel.

Intussen gaat Camille door met ontwikkelingen. Als eerste pianobouwer durfde hij het aan om een metalen frame te gebruiken, en plaatste hij ijzeren klankbordsteunen waardoor een grote volume bereikt werd. Ook heel belangrijk, de aanslag van het toetsenbord. Die moet goed zijn en gelijkmatig verdeeld over het volledig klavier. Voortdurend werden nieuwe dingen beproeft en toegepast. Steeds weer vonden upgrading plaats.

In 1838 bracht Pleyel Company een babyvleugel in de verkoop. Ze slaagden erin de klankkleur vergelijkbaar te maken met de grotere, en daarmee duurdere modellen. De wens was iedereen, ook met geen brede beurs, piano te laten spelen. Heden ten dage heeft Pleyel met de P170 nog steeds een babyvleugel in de collectie. In 1839 introduceerde het bedrijf een vierkante studiepiano, met twee sets snaren en zes octaven. Solide gebouwd en betaalbaar. Een ongekend succes. Doorlopend werd door Pleyel Company patenten aangevraagd. Ook aan die zijde handelde het bedrijf op safe.

In 1855 werkten bij Pleyel Company 350 personen, produceerde men 1400 piano’s per jaar. De werkplaatsen waren modern, het personeel betrokken. Pleyel Company groeide uit tot een multinational bedrijf.

De pers melde; ‘De reputatie van de piano’s van mijnheer Pleyel is nu wereldwijd en onder kunstenaars gemaakt. Met betrekking tot de geluidskwaliteit laten deze instrumenten niets te wensen over en lijken ze zelfs zwaarder te wegen dan de Engelse piano’s. Mijnheer Pleyel heeft opnieuw manieren gevonden om hun producten te verbeteren door het toetsenbord te veranderen en er voor te zorgen dat ze licht zijn’.

De inspanningen worden ruim beloond. Pleyel piano’s vinden hun weg niet alleen in heel Europa, maar worden ook geëxporteerd naar Amerika, Colombia, Chili, Peru, Brazilië, India en zelfs naar Australië.

Camille wordt in 1834 verheven tot Ridder in het Legioen van Eer, de hoogste nationale onderscheiding in Frankrijk. Ook ontving hij meerder gouden medailles op de nationale Tentoonstelling in Parijs. Postuum ontving hij op de wereldtentoonstelling een eremedaille in Parijs 1855. Op 4 mei van dat jaar was hij overleden. Anderen zetten het bedrijf voort.