Vervangingsonderdelen voor Gitaren

 

Een erg leuk en handig aspect van gitaren is dat de individuele onderdelen redelijk makkelijk te vervangen zijn. Op deze manier kunt u uw eigen gitaar opleuken, verbeteren en zelfs maken. Gitaren bevatten veel onderdelen, en deze onderdelen zijn verschillend op elke gitaar. Dit artikel zal zo veel mogelijk verschillende onderdelen toelichten en hoe deze te veranderen zijn. Hoewel de meeste onderdelen redelijk simpel te vervangen zijn, is het zeker aan te raden om bij twijfel een gitaartechnicus te raadplegen. Doet u dit niet, kan u dus kans lopen dat bepaalde onderdelen misschien stuk kunnen gaan of dat de gitaar schade oploopt. U kunt bijvoorbeeld bij ons in de winkel langskomen om samen met onze gitaartechnicus tot een oplossing te komen, of contact met ons opnemen voor advies. Hier kunt u ons artikel over gitaarreparaties lezen en hier vindt u ons aanvraagformulier. Dit artikel zal zo veel mogelijk verschillende onderdelen toelichten, inclusief onderdelen van westerngitaren, klassieke gitaren, elektrische gitaren en basgitaren.

 

 

Bekijk hier ons assortiment aan vervangingsonderdelen!

 

Het vervangen van elementen

Zullen we dan maar gelijk met het lastigste (maar ook het leukste) beginnen? Elementen zijn centraal voor elke (semi-) elektrische gitaar, want de elementen bepalen het geluid. Er zijn veel redenen om uw elementen te vervangen, maar de voornaamste reden is dat mensen een hoger kwaliteit elementen willen. Het gebeurt namelijk maar zelden dat elementen echt stuk gaan. Meestal als er problemen zijn met een element, komt het neer op draadbreuk en is het eigenlijk niet een probleem met het element zelf. Als dit dus uw reden is, is het aan te raden om eerst uw bedrading na te kijken voordat u besluit er een nieuwe in te zetten. Als u zeker weet dat u uw element wilt vervangen, is de volgende stap om te besluiten welk element u wilt.

 

Welk element moet u aanschaffen?

Ten eerste is het goed om vast te stellen welk element er op het moment in uw gitaar zit. Er zijn drie basiselementen: een single-coil (enkelspoelelement), een humbucker (dubbelspoelelement) en een P90. Hoogstwaarschijnlijk heeft u één van de eerste twee. Als u niet weet wat dit inhoudt, is het verstandig om ons artikel over gitaarelementen te lezen. Hier wordt uitgebreid in uitgelegd wat de verschillen zijn, hoe u ze moet herkennen, en wat voor klankeigenschappen ze hebben. Het is belangrijk om te weten welk element u op dit moment heeft, want het is helaas zo dat in principe alleen hetzelfde soort element in uw gitaar zal passen. Een single-coil is het kleinste element, en zal dus veel te klein zijn voor een holte die geschikt is voor een humbucker of een P90, en een P90 is te breed voor beide een holte voor een single-coil en een humbucker, terwijl een humbucker ook niet in een holte voor een single-coil of een P90 zal passen. Het is daarom aan te raden om een element te kopen wat qua formaat overeen komt met uw gitaar. Er zijn echter opties voor de gitarist die dit niet wilt. Zo verkopen sommige producenten elementen in een ander formaat. Zo is bijvoorbeeld de handige mini-humbucker uitgevonden, die even groot is als een enkelspoelelement. Daarnaast zijn er P90s die in het formaat van een humbucker worden gemaakt. Het is echter in principe ook mogelijk om een single-coil in een holte voor een humbucker of een P90 te installeren, omdat deze klein genoeg is en in principe dus wel ‘past’. Het is dan wel noodzakelijk dat u ook een nieuwe slagplaat installeert, want hier zal deze ook niet inpassen. Het is eigenlijk belangrijker dat het element in de slagplaat past, omdat deze hier op wordt gemonteerd en niet in de gitaar. Als het écht niet in de gitaar past, kunt u de holte ook groter maken met schuurpapier of een boor. Dit is echter zeker niet aan te raden en vergroot de kans op schade enorm. Het is beter om dit door een gitaartechnicus te laten doen. Dezelfde argumentatie geldt ook voor elektrische basgitaren, alhoewel u hier ook rekening moet houden met het feit dat sommige elementen en sommige basgitaren een ‘dubbelelement’ hebben, wat betekent dat het element uit twee onderdelen bestaat. Bij akoestische gitaren ligt het wat lastiger, omdat deze vaak een piezo element hebben. Deze zit meestal onder de brug gemonteerd, en is dus lastig te verwijderen of te vervangen. Dit raden we dan ook niet aan. Als u dit echt wilt, zal u dit aan een gitaartechnicus moeten vragen. Als u op een akoestische gitaar zonder element wel een element wilt installeren, adviseren wij u om een extern element aan te schaffen. Deze kunt u meestal op of in uw gitaar plakken, en zal hetzelfde effect creëren. Wilt u wel een piezo element installeren, kunt u dit beter aan een gitaartechnicus vragen. Nu dat u weet welk soort element u nodig heeft, kunt u er één uitkiezen. Houdt er rekening mee in welke positie het element zit, omdat een hals-, midden- en brugelement allemaal verschillende outputs hebben en dus ook specifiek voor deze plek zijn ontwikkeld. Er zijn vele soorten element om uit te kiezen, van heel goedkoop tot heel duur. Omdat de meeste mensen nieuwe elementen installeren als een 'upgrade', is het dus aan te raden wat meer te spenderen voor hogere kwaliteit. Een goed nieuw element is namelijk nog steeds goedkoper dan een nieuwe gitaar aanschaffen. Als laatste moet u natuurlijk een element kiezen dat klinkt zoals u het mooi vindt. Houdt u van een hete output? Twang? Bas? Nu kunt u uw ideale klanksamenstelling maken!

 

Het verwijderen van een element

Vanaf hier wordt het lastig, want nu moet u gaan solderen. De eerste stap is om de slagplaat open te schroeven, als u gitaar deze heeft. Als u gitaar deze niet heeft, zal u het plaatje aan de achterkant open moeten schroeven. Hier zit de meeste bedrading. Het is aan te raden om een goed belichte en duidelijke foto te maken van deze bedrading, om te onthouden waar alle draden aan zaten. Als alles aan de slagplaat bevestigt zit, is het erg makkelijk om te zien welke draden aan het element vast zitten. Maak hier dus een goede foto van. Als dit niet het geval is, moet u de gitaar weer omdraaien en aan de voorkant individueel het element losschroeven. Hier zal u dan de bedrading aan de kant van het element zien. De volgende stap is om uw soldeerbout op te warmen. Als u niet weet hoe u hier mee om moet gaan of dit niet aandurft, raden wij het af om dit zelf te doen. Soldeerbouten worden namelijk enorm heet en kunnen heel gevaarlijk zijn. Wees dus voorzichtig en houdt goed rekening met uzelf en uw omgeving. Als u dit aandurft, dan zijn we toe aan de volgende stap. Nu moet u met de soldeerbout de draden van het element los gaan maken van de potentiometer en de schakelaar. Maak dus niet de draden los aan de kant van het element, maar aan het andere uiteinde. Maak ook niet andere draden los, deze hebben andere belangrijke functies en kunt u beter van af blijven. Als u de draden los hebt gekregen, kunt u het element uit de slagplaat of de gitaar schroeven. Het is handig om de schroeven niet weg te gooien.  Houdt ook hier rekening met het feit dat de draden en de onderdelen misschien nog heet zijn.

 

Het installeren van een nieuw element

Pak uw nieuwe element erbij. Meestal zit hier een schema van de bedrading bij, maar meestal is dit niet echt nodig. Als het goed is heeft u de foto van hoe de bedrading er uit ziet. Dezelfde twee draden die u net hebt losgemaakt, kunt u van het nieuwe element nu aan de potentiometer en de schakelaar solderen, net zoals in de foto hiernaast. Meestal gebruiken producenten dezelfde kleuren voor hun draden, maar als de kleuren verschillen kunt u op het schema zien welke draad welke functie bevat. De draden hebben een bescherming eromheen, als er geen stukje van het binnendraad uitsteekt, kunt u deze met een speciale tang een stukje terug knippen. Het solderen van de draden kan erg lastig en gevaarlijk zijn, omdat u nu ook met tin moet werken. Leg het uiteinde van de draad op de plek waar u hem vast wilt maken, en raak dit met de tin en de soldeerbout aan. Zorg ervoor dat u niet teveel tin gebruikt, maar ook niet te weinig. U wilt niet dat het uitsteekt, maar ook niet dat het niet stevig genoeg is. Raak de draad niet aan totdat de tin uitgehard is, omdat deze dan nog los kan breken. Na het uitharden is het natuurlijk nog steeds te warm voor directe aanraking. Als u de draden aan de potentiometer en de schakelaar hebt gesoldeerd, kunt u het element terug in de slagplaat/gitaar schroeven, en daarmee ook de slagplaat op de gitaar. Als de schroeven van het nieuwe element niet goed passen, kunt u nu uw oude schroeven hergebruiken. Vergeet ook niet om uw soldeerbout uit te zetten. Nu is het handig om uw gitaar uit te proberen om te zien of alles goed werkt. Als dit niet het geval is, controleer dan dat alle draden op de juiste plek zitten, dat ze niet omgedraaid zijn en dat ze goed vastzitten. Het is ook handig om te controleren dat andere draden niet onbedoeld los zijn gekomen. Als het goed is, zal de gitaar nu werken. Als dit weer niet het geval is, is het verstandig om bij een gitaartechnicus langs te gaan.

 

Elementen en gitaren met ingewikkeldere bedrading

Er zijn echter elementen die niet de standaard twee draden bevatten en gitaren die niet de standaard opstelling hebben. Zodoende is het wat lastiger om een nieuw element te installeren. Dit kan bijvoorbeeld een gitaar zijn met een coil-split functie, een mini-toggle of een element met maar één draad. Het is ook wat lastiger om hier informatie over te geven, omdat het per systeem verschilt. Bij een coil-split systeem betekent dit meestal dat u een derde draad aan de andere kant van de potentiometer vast moet maken. Houdt er dan wel rekening mee dat dit ook een push-pull potentiometer is. Dit is meestal voldoende voor het installeren van een nieuw coil-split element. Een mini-toggle kan verschillen; het installeren werkt of hetzelfde als met een coil-split functie, of werkt afzonderlijk. Sommige mini-toggles zijn namelijk apart aan de schakelaar verbonden en hier hoeft u dus geen rekening mee te houden bij het installeren of verwijderen van elementen. Op de afbeelding ziet u de fantastische Michael Kelly Custom Collection 60 Burl Ultra, die ook een ingenieuze mini-toggle heeft. Als u een element hebt met maar één draad, heeft u waarschijnlijk een ‘vintage’ humbucker gekocht. In principe is dit hetzelfde systeem, alleen is de tweede draad dan de behuizing van de eerste draad. Maak dus het uiteinde vast aan de potentiometer, en de behuizing aan de schakelaar. Sommige elementen die maar één draad hebben, hebben alle verschillende draden in deze grote draad. Het verschil is te zien aan de behuizing; als deze van een soort kunststof is gemaakt, is dit een draad wat meer draden bevat, als de behuizing van metaal is, is deze de tweede draad. Als uw draad vijf verschillende binnendraden bevat, zijn dit uw twee of drie draden. Twee van deze draden moet aan elkaar gedraaid worden, en twee anderen ook. Zodoende heeft u drie draden. Als u niet aan een coil-split functie voldoet, moet u hier één van afplakken. Het is lastig uit te leggen welke kleur draden u aan elkaar moet verbinden en/of afplakken, omdat de kleurcombinatie kan verschillen. Lees dus goed het schema door en volg dan die stappen. De overige twee draden kunnen dan ook aan de potentiometer en de schakelaar gesoldeerd worden.

 

 

Het vervangen van andere technische componenten

Zo zullen we gelijk de andere technische onderdelen uitleggen, zodat we het solderen aan de kant kunnen leggen. Dit zijn dus ook onderdelen waar er met bedrading moet worden omgegaan. Zonder in herhaling te vallen, gelden hier dezelfde regels als bij het solderen bij het vervangen van elementen. Lees deze waarschuwingen dus nog even goed door, vooral als u dat stuk heeft overgeslagen. Om het heel beknopt samen te vatten: een soldeerbout wordt enorm heet en tin wordt ook vloeibaar. Dit is dus gevaarlijk en kan verschrikkelijke wonden creëren. Wees dus voorzichtig of laat het aan een professional over.  

 

Het vervangen van een potentiometer

Het vervangen van een potentiometer is eigenlijk heel simpel. Een potentiometer is het systeem waar de knoppen aan vast zitten, en bepalen dus het volume en de toon. Dit stukje legt dus niet uit hoe u de knoppen moet vervangen, dit is een ander onderdeel en wordt later uitgelegd. De potentiometer zit onder de slagplaat of achter het plaatje op de achterkant, dus onder de knoppen. Deze onderdelen worden niet vaak vervangen omdat ze niet snel stuk gaan. De meeste mensen die dit onderdeel vervangen zijn dan ook op zoek naar een upgrade. Doet uw knop het niet meer goed of kraakt deze als u draait? Dan raden wij aan om eerst de bedrading na te kijken en het stof weg te blazen. Stof kan er namelijk makkelijk in gedraaid worden en kan voor problemen zorgen. Gelukkig is het makkelijk te verwijderen en hoeft u dus geen nieuwe potentiometer te installeren. Als u wel uw potentiometer wilt vervangen, zijn dit de stappen die u moet volgen. Ten eerste moet u een nieuwe potentiometer uitzoeken. Dit is in principe redelijk simpel, maar er zijn wel een paar dingen waar u rekening mee moet houden, zoals bijvoorbeeld het formaat van de potentiometer en het formaat van de bovenkant. Het formaat van de potentiometer zelf moet namelijk goed in uw gitaar passen. De holte voor de potentiometers is dan wel open, maar hij moet ook niet te lang of te breed zijn om naast de andere onderdelen te passen. Het formaat van de bovenkant is belangrijk omdat hier uw knop op komt. Als u uw eigen knoppen wilt houden, is het verstandig om een potentiometer te kopen met dezelfde afmetingen. De twee verschillende knoppen zijn knoppen die erop moeten worden geschroefd en knoppen die erop kunnen worden geduwd. Eerst moet u hier een keuze tussen maken, en daarna is de diameter ook erg belangrijk, omdat dit erg kan verschillen. Als laatst is het ook verstandig om een speciale potentiometer ook door een speciale potentiometer te vervangen. Heeft u namelijk een push/pull potentiometer, dan is het verstandig om een soortgelijke potentiometer aan te schaffen. Zodoende kunt u een potentiometer kiezen. Het vervangen van de potentiometer is beide simpeler dan het vervangen van een element, maar ook lastiger. Het is lastiger omdat een potentiometer meer draden heeft, maar simpeler omdat u dit rechtstreeks kan kopiëren. Schroef uw gitaar dus open, en maak een goede foto van de bedrading. Soldeer deze dan los, en verwijder de oude potentiometer. Houdt er rekening mee dat deze erg heet kan zijn. Soldeer dan alle draden op precies dezelfde plek terug. U kunt de foto erbij houden voor referentie. Dat is in principe alles wat u moet doen. De volume potentiometer is daarbij iets lastiger, omdat deze ook de draden van de elementen bevat, terwijl een toon potentiometer alleen aan het volume, aan elkaar, en aan de schakelaar vastzit. Om specifieker te zijn, de belangrijkste draden zijn dus de output, die in het midden aan de potentiometer moet worden gesoldeerd. Deze output zit tussen de jackinput en de potentiometer verbonden. Daarna is de draad tussen de schakelaar en de potentiometer erg belangrijk. Deze draad moet aan de eerste ‘hendel’ van de potentiometer gesoldeerd worden. Daarna is het eigenlijk alleen nog belangrijk om de potentiometers aan elkaar te solderen, dit wordt soms door één draad gedaan, maar soms ook door meer, en als het de volume potentiometer is, moet deze ook aan de elementen worden vastgemaakt. Het is dus in principe alleen maar het kopiëren van hoe de oude potentiometer er in zat. Als u klaar bent, zet uw soldeerbout uit en probeer de gitaar uit. Als deze niet werkt, controleer de bedrading nog een keer. Als deze nog steeds niet werkt, is het verstandig om een gitaartechnicus om hulp te vragen.

 

Het vervangen van een schakelaar

Het vervangen van een schakelaar is ook niet lastig. Het lastigste is om een goede schakelaar te vinden. Houdt er voornamelijk rekening mee dat de schakelaar dezelfde functie en afmetingen heeft. Heeft u bijvoorbeeld een driestandenschakelaar? Dan moet u ook een driestandenschakelaar aanschaffen. Dit is hetzelfde geval met tweestanden, vierstanden, en vijfstanden. Daarnaast moet u zorgen dat de afmetingen ongeveer hetzelfde zijn, omdat de schakelaar goed in de slagplaat en in de body moet passen. Als u hier rekening mee houdt, zal het zeker goedkomen! De volgende stap is om de oude schakelaar te verwijderen. Maak eerst een goede foto van de bedrading, en soldeer dan de draden los. Zet de nieuwe schakelaar er in, en soldeer alle draden terug op dezelfde plek. U hoeft dus eigenlijk alleen de bedrading te kopiëren van de oude schakelaar. Voor een uitgebreidere uitleg; de specifieke draden zijn de draden van de elementen, die op de goede plek moeten worden gesoldeerd. Als deze niet op de juiste plek vastzitten, dan klopt de volgorde van de schakelaar niet. Meestal moet het hoogste element bovenaan en de laagste onderaan. Daarnaast moet de schakelaar verbonden worden aan de output en de volume. Soms wordt dit met één draad gedaan die via de volume gaat, maar soms ook niet. Dit zijn dus de draden waar u rekening mee moet houden. Als u klaar bent, zet u eerst de soldeerbout uit en dan kunt u de gitaar uit proberen. Werkt deze niet, controleer dan de bedrading nog een keer. Als de gitaar dan nog steeds niet werkt, is het handig om een gitaartechnicus om hulp te vragen.

 

Het vervangen van de output

Dit is waarschijnlijk de simpelste uit deze categorie om te vervangen. Dit komt omdat het maar een klein dingetje is om te vervangen, en het maar aan twee draden moet worden vastgemaakt. Meestal zit de output ook onder een apart plaatje, waardoor het niet nodig is om de hele slagplaat van de gitaar af te halen. De output bevat twee kleine ‘hendels’ en een groot metaal uitsteeksel. De jack van de kabel zal tegen dit grote uitsteeksel aanzitten, waardoor deze dus contact maakt met de gitaar. Hier moet u dus niets mee doen. De handigste manier om de output te vervangen, is door een foto van de bedrading te maken, en deze dan te kopiëren. Maak dus eerst de oude output los van de draden. Soldeer daarna dezelfde draden op dezelfde plek, dezelfde hendels dus, op de nieuwe output. Schroef deze dan terug in uw gitaar en zet uw soldeerbout uit. De specifieke draden waarom het gaat, zijn de aarddraad en de draad richting de schakelaar. Als het grote uitsteeksel aan de achterkant zit, moet de aardraad rechts worden gesoldeerd en de draad van de schakelaar links. U kunt nu uw gitaar uitproberen. Als deze niet werkt, controleer de bedrading. Als er een ruis klinkt die harder wordt als u de snaren aanraakt, dan zitten de draden verkeerd om gesoldeerd. Draai deze dan om, en dan zou de gitaar moeten werken. Als de gitaar dan nog steeds niet werkt, is het goed om een gitaartechnicus om hulp te vragen.

 

 

Het vervangen van de hardware

De onderdelen worden steeds makkelijker om te vervangen. Vanaf nu heeft u geen soldeerbout meer nodig, gelukkig. Hardware is een erg belangrijk onderdeel, omdat de hardware voor de stemstabiliteit zorgt en ook bepaalde klankeigenschappen hebben. De meeste gitaristen vervangen deze onderdelen voornamelijk omdat ze betere kwaliteit onderdelen willen hebben. Het is namelijk goedkoper om een gitaar te upgraden dan een nieuwe te kopen. Het lastigste onderdeel is het uitzoeken van nieuwe hardware, omdat het formaat en het materiaal allebei moet kloppen. Het materiaal is iets minder belangrijk, maar wordt vaak door gitaristen wel als belangrijk ervaren. Zo heeft koper andere klankeigenschappen dan chroom, en willen gitaristen vaak hardware wat dezelfde kleur en/of tint heeft. Dit betekent dat gitaristen vaak één soort materiaal kiezen voor hun hardware, zoals bijvoorbeeld chroom of nikkel. Als dit voor u ook belangrijk is, adviseren wij om één specifiek materiaal aan tehouden. Het formaat is wél enorm belangrijk, maar dit verschilt per onderdeel en zullen we hieronder toelichten.  

 

 

Het vervangen van de plaatjes

Dit is erg simpel en spreekt voor zich, maar het is toch handig om even de stappen te doorlopen. Met plaatjes bedoelen we de nekplaat en de outputplaat. Dit zijn meestal kleine metalen plaatjes die er niet alleen goed uitzien, maar ook voor stevigheid zorgen. Het belangrijkste hierbij is om het juiste plaatje aan te schaffen. Houdt ten eerste voornamelijk rekening met de afmetingen. Zorg dat de schroefgaatjes op de plaatjes dezelfde afstand van elkaar hebben als de originele plaat. Bij de output moet u ook rekening houden met de vorm van het plaatje. Sommige gitaren hebben namelijk een lichte ronding in het plaatje, waardoor u hier op moet letten. Op deze manier zal het plaatje goed passen. Ten tweede kunt u rekening houden met het materiaal, als u wilt dat al uw hardware overeenkomt. Het vervangen is erg simpel; schroef de schroeven eruit, en schroef het nieuwe plaatje erop. Houdt hierbij wel rekening dat bij een nekplaatje de hele hals eraf komt als u deze eraf haalt. Bij het opschroeven van het nieuwe plaatje moet u dus goed druk zetten zodat de hals er weer stevig en recht terug op wordt geschroefd. Dit is misschien erg eng, waardoor u dit ook door een gitaartechnicus kunt laten doen. Voor een uitput is dit redelijk simpel en kan er niet veel misgaan.

 

Het vervangen van de brug

In principe is het vervangen zelf niet zo lastig, maar is het voornamelijk lastig om een goede brug uit te zoeken. Formaat is hierbij vitaal; sommige gitaren hebben zelfs een gat die door de body gaat waar de brug in moet passen en sommige gitaren hebben al voorgeboorde gaten. Zorg dus dat de brug voldoet aan de afmetingen van uw gitaar. Kies daarbij ook een brug die bedoelt is voor uw instrument; een gitaarbrug kan niet de spanning van de bassnaren aan, koop hier dus een bas brug voor, en een elektrische brug is natuurlijk niet geschikt voor een akoestische gitaar.  Hierbij kunt u ook letten op materiaal. Hoewel het controversieel is, wordt er geclaimd dat de brug effect heeft op de klank en dat daarom het materiaal erg belangrijk is. Koperen zadels worden vaak gezien als het beste wat u kunt kopen. Het klankverschil is echter zeer minimaal waardoor waarschijnlijk niemand het zult opmerken, en u veel geld heeft uitgegeven aan een kleine upgrade. Daarom adviseren wij om voor chroom of nikkel te gaan, afhankelijk van wat u liever heeft. Het vervangen is redelijk makkelijk. Haal ten eerste de snaren van uw gitaar af en schroef de oude brug los. Bewaar deze schroeven, want deze zullen misschien van pas komen. Nu komt het moeilijkste onderdeel: zorg dat de brug heel recht ligt. Dit is belangrijk omdat de snaren recht over de hals moeten lopen. Neem hier dus uw tijd voor. Als u een holte in uw gitaar heeft waar de brug invalt, is dit natuurlijk niet belangrijk. Schroef daarna de nieuwe brug er stevig op. Als de nieuwe schroeven niet goed passen of niet stevig zitten, kunt u nu dus uw oude schroeven weer gebruiken. Controleer nog even of deze recht ligt en zet daarna nieuwe snaren op uw gitaar. Nu komt het saaiste onderdeel, stel de actie en de intonatie bij. Dit is niet lastig, maar kan veel tijd kosten. Het precieze proces van het bijstellen van deze onderdelen, kunt u in ons artikel over gitaaronderhoud lezen. Als de actie en de intonatie klopt, dan bent u klaar! Als u uw brug op uw akoestische gitaar wilt vervangen, moet u dit helaas waarschijnlijk door een gitaartechnicus laten doen. Meestal is de brug van hout gemaakt en zit op de klankkast gelijmd. Het is heel gevaarlijk om dit zelf los te maken en kan de kans vergroten op schade aan uw lak, aan het hout, en zelfs op breuk van het hout.

 

Het vervangen van de stemmechanieken

De stemmechanieken zijn de stemknoppen aan het uiteinde van uw gitaar, de headstock. Meestal zijn dit er zes bij gitaren en vier of vijf bij basgitaren. Het kan echter voorkomen dat u zeven of twaalf snaren hebt. Stemmechanieken vervangen hoeft ook niet lastig te zijn, maar er zijn wel dingen waar u rekening mee moet houden. Ten eerste moet u beslissen of u zes-op-een-rij mechanieken hebt of 3x3 mechanieken. Deze namen spreken eigenlijk voor zich, maar een zes-op-een-rij systeem heeft dus alle stemknoppen aan dezelfde kant van de headstock terwijl een 3x3 configuratie dus drie knoppen aan de ene kant heeft en drie knop aan de andere kant. Dit is belangrijk, want bij zes-op-een-rij moet u dus zes soortgelijke knoppen kopen en bij 3x3 moeten drie knoppen in spiegelbeeld staan van de andere. Daarnaast moet u opletten bij de zes-op-een-rij configuratie dat u de knoppen voor de juiste kant koopt. Rechtshandige knoppen zijn namelijk anders dan linkshandige knoppen. Hierna is het goed de diameter van het gat op te meten. Hiervoor moet u de stemknoppen even verwijderen. Dit doet u door de kleine schroefjes aan de achterkant er uit te schroeven. Sommige stemmechanieken hebben verschillende hoogte knoppen per snaar, dus onthoudt goed welke knop bij welke snaar hoort. Als het goed is, ziet u nu een gat in de headstock waar de knoppen doorheen moeten. Hiervan moet u de diameter opmeten. Kijk ook even goed waar het kleine gaatje van de schroeven zit. Nu moet u een nieuwe set uitzoeken. U kunt rekening houden met het materiaal (al verandert dat niets aan de klank), de vorm van de knoppen (wat volkomen esthetisch is), en de juiste configuratie. Er zijn niet echt foute keuzes, maar nu kunt u de perfecte stemmechanieken uitzoeken. Houdt u van vintage? Rond? Kunststof? Chroom? Er zijn ook stemmechanieken die specifiek gemaakt zijn voor een betere stemstabiliteit, dit wordt een ‘locking tuner’ genoemd. Het is goed om hier rekening te houden met de diameter van het gat. Als de stemmechanieken dunner zijn, dan zijn deze niet geschikt voor uw gitaar. Als ze breder zijn kunt u deze eventueel wel gebruiken, al is het handiger om mechanieken uit te zoeken die perfect aan de diameter voldoen. Als uw stemmechanieken iets breder zijn, kunt u  namelijk het gat iets verder uitboren of uitschuren. Wees hier wel voorzichtig mee, want het gat moet ook niet te groot worden. Als u wilt dat het kleine schroefgaatje aan de achterkant niet zichtbaar is, zorg dan dat uw nieuwe mechanieken hier overheen gaan. Het verwisselen zelf is heel simpel: schroef de oude mechanieken er af. Dit kan vaak met een klein schroefje aan de achterkant, haal dan het kleine plaatje aan de voorkant er af, en dan kan u de mechanieken verwijderen. Het installeren is in principe hetzelfde; zet de nieuwe mechanieken er vanaf de achterkant in, draai het plaatje aan de voorkant erop, en schroef de schroeven aan de achterkant in de headstock. Hoewel het erg simpel is om te doen, is het wel lastig om te zorgen dat de mechanieken zo recht mogelijk blijven. Het is niet persé een groot probleem als deze wat schever staan, omdat het gaatje van de snaar in dezelfde positie blijft, maar het ziet er niet heel mooi uit. Het is dus handig om een liniaal tegen de mechanieken aan te houden of met een potlood een streep op de headstock te zetten. Als u de mechanieken er in hebt geschroefd, bent u klaar! Houdt ook hier rekening met het feit dat sommige stemmechanieken bedoelt zijn voor specifieke snaren, lees dus goed de handleiding van de stemmechanieken door. Bij bepaalde akoestische gitaren werkt het echter anders. Sommige akoestische gitaren, voornamelijk klassieke gitaren, hebben namelijk stemmechanieken die aan de zijkant door de headstock heengaan, en de snaar wordt dan in het midden eromheen gewikkeld. Het veranderen van deze mechanieken is dus anders. In principe moet u rekening houden met dezelfde aspecten, dus het formaat en het materiaal, maar zorg hier ook dat de lengte van het uitsteeksel overeen komt. De oude mechanieken kunt u verwijderen door de kleine schroefjes aan de zijkant eruit te halen. Schuif dan de nieuwe mechanieken er in, zorg dat deze aan de goede kant zitten en recht zitten, en schroef deze er ook aan de zijkant weer in. Probeer te zorgen dat de schroefgaatjes overeen komen en dat het radartje aan de goede kant zit. Op deze manier vervangt u dus klassieke stemmechanieken!

 

Het vervangen van strapholders

Dit onderdeel van de gitaar heeft veel verschillende benamingen: end pin, strapholders, straplocks, strap buttons, etc. Dit zijn de kleine knopjes aan de boven- en onderkant van de body waar u uw band aan bevestigt. Deze zijn meestal van metaal gemaakt. Strapholders worden over het algemeen vervangen omdat ze niet stevig meer vast zitten, te klein zijn, of de band niet goed vasthouden. Het vervangen is ook erg simpel. Zoek een set strapholders uit die u mooi vindt en die ongeveer dezelfde schroefformaat hebben als uw oude strapholders. Dit is echter niet heel belangrijk, want u kunt ook uw oude schroeven met uw nieuwe strapholders gebruiken. Kies daarom een set uit die voornamelijk aan uw wensen voldoet. Zijn uw strapholders te klein? Koop een grotere set! Wilt u dat uw band beter blijft zitten? Dan kunt u misschien zelfs straplocks kopen! Dit zijn strapholders waarmee u uw band op zijn plaats vast kan zetten. Op deze manier kan uw band er niet meer afglijden. Dit systeem is echter niet handig voor de gitarist die vaak hun banden verwisselt, omdat deze dus op zijn plek geschroefd is. Het vervangen is simpel: schroef de oude strapholder er uit, en schroef de nieuwe op dezelfde plek terug. Dat is alles! Als uw straplocks heeft, kan er een extra stap bijzitten. Lees dus goed de handleiding door. Als uw gitaar nog geen strapholders heeft en u deze er op wilt zetten, houdt er dan rekening mee dat u schade aan uw gitaar kan aanrichten. Meestal is het aan te raden om eerst een gaatje op de juiste plek te boren, en dan de strapholders er voorzichtig in te schroeven. De juiste plekken zijn aan de onderkant precies in het midden, dus in lijn met de hals, maar bij de bovenkant kan het verschillen. Soms zit de knop aan de bovenkant van de hals, soms in het midden, soms op de achterkant, en bij vele elektrische gitaren zit deze niet eens bij de hals, maar bij het uitsteeksel boven de hals. Kijk dus goed wat voor uw gitaar het beste zal zijn. Bij massieve gitaren is het installeren van straplocks niet erg lastig, maar bij holle gitaren kan dit sneller tot schade leiden. Bij twijfel adviseren wij om dit door een professional te laten doen.

 

Het vervangen van de topkam

Of de topkam onder hardware valt, is niet helemaal duidelijk, maar omdat deze onder de functionele onderdelen valt, hebben wij deze onder de hardware gecategoriseerd. De topkam is het kleine, meestal witte, dingetje wat aan het einde van uw toets zit, voor uw headstock. In de topkam zitten inkepingen waar de snaren in liggen. De snaren staan dus gespannen tussen de zadels en de topkam. Dit onderdeel wordt niet vaak vervangen omdat het lastig is te vervangen en deze niet snel stukgaat. De meest voorkomende reden om deze te vervangen is omdat de inkepingen soms te diep zijn, waardoor de snaar te dicht bij de toets staat. Het vervangen is moeilijk, omdat de meeste topkammen erg stevig in de hals zitten en vaak ook vastgelijmd zijn. Als u probeert de topkam er uit te halen, kunt u krassen op de hals, de toets, headstock en misschien zelfs uw handen krijgen. De topkam zelf zal hoogstwaarschijnlijk ook niet in één deel er uit komen. Het installeren van een nieuwe topkam is ook lastig, omdat deze perfect moet passen. Zodoende adviseren wij u om dit niet zelf te doen. Als u dit toch wil doen, is dit het stappenplan. Ten eerste moet u een topkam uitzoeken die aan al uw voorwaarden voldoen. Zorg dat de topkam die u uitkiest dezelfde lengte, diepte en breedte heeft als uw oude, anders zal het niet passen. Het is ook verstandig om een topkam uit te zoeken die al voorgesneden inkepingen heeft, omdat het lastig is de inkepingen nauwkeurig zelf te verdelen. U kunt ook kiezen uit verschillende materialen; been wordt gezien als het beste materiaal, maar is lastig om mee te werken en stinkt enorm, grafiet is een populair alternatief, het is erg stevig en lijkt veel op been, en als laatst is er plastic, wat een goedkoop en zwakker alternatief is. Er zijn echter ook topkammen van metaal, maar deze zijn meestal specifiek bedoelt om gebruikt te worden met een Floyd Rose brug. Als u de juiste topkam heeft uitgezocht, kunt u de oude er uit halen. Het handigste is om de oppervlakte om de topkam heen af te plakken. Priem dan heel voorzichtig met een schroevendraaier de topkam uit de hals. Wees hier heel voorzichtig, omdat u snel kunt uitschieten en uzelf kunt verwonden of de gitaar kunt beschadigen. Als het hout kraakt of buigt moet u stoppen, u richt dan meer schade aan aan de gitaar dan aan de topkam. Als de topkam er wel uit komt, dan kunt u aan de volgende stap beginnen. Als er veel lijmresten achterblijven, kunt u heel voorzichtig met een schuurpapiertje proberen dit er uit te krijgen. Vervolgens moet u uw topkam gaan passen. Deze zal nooit helemaal goed passen. Als deze aan de zijkanten uitsteekt, haal er dan aan beide kanten van de topkam een stukje af met schuurpapier. Dit moet echt aan beide kanten, anders is de topkam scheef. Als de topkam te hoog staat, kunt u er aan de onderkant wat af schuren. Als de topkam niet tussen het hout past, kunt u er aan de lange zijkanten wat af halen. Haal nooit materiaal weg uit de gitaar voor dit onderdeel, alleen van de topkam. Als de topkam past, schuif deze er dan in. Zorg dat deze er op de goede manier inligt, de bredere inkeping moet bij de lage E-snaar en de smallere inkeping bij de hoge E-snaar. Als deze er al goed en stevig inzit, kunt u stoppen. Als deze nog een beetje wankelt kunt u het vastzetten met een klein beetje houtlijm. Laat dit eerst drogen voor de volgende stap. Nu kunt u uw snaren gaan passen. De inkepingen zullen waarschijnlijk niet diep genoeg zijn. Meet de afstand tussen de snaar en de topkam op, en haal de snaar er weer af. U kunt de inkepingen dieper maken met een hele dunne vijl. Zorg dat u niet te ver gaat, want u kunt dit niet herstellen. De goede afstand zit over het algemeen tussen de 1,5 en 2,5 millimeter. Als u meer informatie wilt over het instellen van de actie, kunt u ons artikel over gitaaronderhoud lezen.

 

 

Het vervangen van esthetische onderdelen

Hierboven hebben we uitgelegd hoe u functionele onderdelen kunt vervangen. Hoewel deze onderdelen ook een praktische functie hebben, zijn dit ook zichtbare onderdelen waardoor ze ook een esthetische functie vervullen. De praktische functie van deze onderdelen is dan ook minder belangrijk dan bij de voorgaande onderdelen. Desalniettemin moet de esthetiek van de gitaar niet onderschat worden. Het is namelijk belangrijk dat u uw instrument mooi vindt en dat deze goed bij u past. Het vervangen van deze onderdelen is dan ook niet lastig en is dus ook erg leuk om zelf te doen. Zodoende kunt u zelf uw gitaar opleuken en er een zeer uniek instrument van maken.

 

Het vervangen van de slagplaat

Het is lastig om uit te leggen hoe u uw slagplaat moet vervangen, omdat er vele verschillende modellen op de markt zijn en dus veel verschillende soorten slagplaten die op verschillende manieren geïnstalleerd moeten worden. Het is echter nooit heel moeilijk. De eerste stap is om een goede nieuwe slagplaat uit te zoeken. Dit is belangrijk, want het formaat moet ook overeen komen. Ten eerste moet u natuurlijk een slagplaat uitzoeken die u leuk vindt. U moet er echter ook rekening mee houden dat het formaat van de slagplaat ook moet kloppen. Zodoende moet u zorgen dat de vorm van de slagplaat overeen komt met de vorm van de gitaar. Slagplaten worden dan ook voor deze modellen verkocht. Heeft u een Jazzmaster? Zoek dan specifiek naar een Jazzmaster slagplaat! Heeft u een Les Paul? Zoek dan naar een specifieke Les Paul slagplaat! Dit geldt voor elk model. Als u de juiste vorm hebt gevonden, moet u kijken of de elementen overeen komen. Verschillende elementen hebben verschillende vormen en formaten. Voor welke configuratie de slagplaat bedoelt is, staat er altijd bij. Heeft u bijvoorbeeld een Telecaster met een humbucker in de brug? Zoek dan naar een Telecaster slagplaat voor een humbucker. Als u meer wilt weten over verschillende elementen en benamingen, kunt u ons artikel over elementen lezen. Als laatst is het handig om te kijken of de schroefjes op dezelfde plek zitten. Hier zitten namelijk al gaatjes in de gitaar, waardoor het handig is om een soortgelijke plaatsing te gebruiken. Dit is echter niet altijd mogelijk. Zodoende zijn er andere opties: u kunt ervoor zorgen dat de slagplaat goed over de oude gaatjes heen valt of deze opvullen. De eerste is niet ideaal, omdat deze lege gaatjes voor instabiliteit kunnen zorgen. Zodoende is de tweede optie beter. Vaak kunt u met een satéprikker en een beetje houtlijm de gaatjes opvullen. Wees er wel van bewust dat dit goed zichtbaar zal zijn. Als het goed is, valt de nieuwe slagplaat nog steeds over deze markeringen heen, maar als u de slagplaat er weer afhaalt, zijn de markeringen weer zichtbaar. Denk dus goed na over wat u wilt doen. De uitzondering hier op, zijn Les Paul-stijl slagplaten. Deze komen soms ook voor bij (semi-)hollow body gitaren. Dit zijn ‘zwevende’ slagplaten die op een metalen balk zitten. Zodoende is het vervangen hiervan simpeler. Als de gaatjes op een andere plaats zitten, kunt u namelijk de balk draaien. Het vervangen van een slagplaat is redelijk simpel. De eerste stap is om de oude slagplaat er af te schroeven. Als uw elementen in de slagplaat zitten, leg deze dan voorzichtig ondersteboven neer. Schroef voorzichtig alle onderdelen van de slagplaat af en schroef deze dan op dezelfde plek in de nieuwe slagplaat. Draai de slagplaat dan om en zorg dat alle onderdelen netjes in de holtes passen. Als laatste kunt u de slagplaat vastschroeven. Houdt er rekening mee dat slagplaten over het algemeen niet geleverd worden met schroefjes. Deze moet u dus apart aanschaffen of u kunt uw ouder schroefjes hergebruiken. Bij een slagplaat zonder elementen is het proces simpeler: schroef de oude slagplaat eraf en schroef de nieuwe erop. In principe kan er bij beide weinig fout gaan. Als uw gitaar het niet meer goed doet als u de eerste versie heeft uitgevoerd, kan het zijn dat er per ongeluk een draadje is losgeschoten. Zodoende is het handig om uw draadjes te controleren.

 

Het vervangen van de knoppen

Dit is het makkelijkste onderdeel van deze hele lijst. De knoppen waar we het over hebben zijn de knoppen van de volume- en toonregeling. U kunt ook de knoppen van uw schakelaar vervangen. Dit is erg simpel en u hoeft alleen maar te zorgen dat de afmetingen overeen komen met de breedte van uw schakelaar en dan kan u deze er makkelijk opdraaien of duwen. De draaiknoppen zijn iets ingewikkelder. Ten eerste moet u vaststellen wat voor soort knoppen u hebt. Als er een schroefje of klein rondje aan de zijkant van uw knoppen zit, betekent het dat uw knoppen op de potentiometers geschroefd zijn. Als deze er niet op zit, dan zit deze er op geduwd. De schroefknoppen kunt u met een schroevendraaier of inbussleutel van de potentiometers afhalen. De duwknoppen kunt u er af trekken. Nu is de bovenkant van de potentiometer zichtbaar. Dit is belangrijk, want u moet eerst goed kijken naar wat voor systeem ze hebben. Zitten er richeltjes om de knop heen? Dan is het een duw-systeem. Zitten deze er niet omheen, dan is het een schroef-systeem. U kunt echter vaak wel schroefknoppen op een duw-systeem zetten, maar niet andersom. Nu moet u de diameter van de potentiometer opmeten. Uw nieuwe knoppen moeten namelijk wel goed passen. Nu is het aan u om nieuwe knoppen uit te zoeken. Zorg dat deze aan het soort en formaat voldoen. De nieuwe knoppen kunt er dus opduwen of opschroeven. Nu heeft u een unieke en persoonlijke gitaar!

 

De kleur van uw gitaar veranderen

Dit valt niet echt onder het vervangen van een onderdeel van uw gitaar, maar omdat het een vervanging is van een esthetisch aspect van de gitaar, zullen we het toch bespreken. U kunt namelijk de kleur en/of afwerking van de gitaar veranderen. Dit is niet erg makkelijk, maar wel mogelijk. Houdt er rekening mee dat uw lak en afwerking nooit zo mooi en strak zal zijn als die van de fabriek. Als u toch besluit dit te doen, moet u verschillende producten in huis halen. U heeft schuurpapier, grondverf of basislak, nitrocellulose kleurlak en nitrocellulose afwerkingslak nodig. Ten eerste moet u alle onderdelen van uw gitaar afhalen. Dit betekent dat u alle elementen, bedrading, slagplaat, hardware en zelfs de hals van de body af moet halen. Voor akoestische gitaren is dit sowieso niet aan te raden, omdat deze van dunner hout zijn gemaakt en dus nog strakker moeten worden gelakt. We zullen dit dan ook niet toelichten. Als u de body van uw gitaar leeg hebt gehaald, is het handig deze aan een stuk hout vast te maken. Schroef een dun maar stevig stuk hout in de inham waar de hals normaal zit. Dit is belangrijk, want hier kunt u de gitaar aan vasthouden. Het handigste is om de gitaar dan op te hangen. Als dit niet mogelijk is, kunt u deze ook neerleggen. Schuur eerst grondig alle lak/verf van de body af. Als u alleen nog hout over hebt, zorg dat dit ook goed glad is geschuurd. Nu kunt u grondverf/basislak op de body aanbrengen. Meestal is het aan te raden om hier twee lagen van te doen en hier een paar uur of zelfs een dag tussen te wachten. Als de grondlaag er netjes en strak opzit en goed droog is, kunt u aan de nitrocellulose lak beginnen. Dit komt meestal in een spuitbus. Houdt er rekening mee dat dit spul heel erg slecht is voor u. Draag dan ook een bril en een mondkapje en probeer het niet op uw huid te krijgen. Spuit dan consistent een laag van de lak op de gitaar. Houdt dus dezelfde snelheid aan met elke baan die u maakt. De eerste laag zal er streperig uitzien, maar dat is normaal. Nu moet u weer een tijdje wachten. De spuitbus zal aangeven hoe lang u moet wachten. Herhaal deze stap tot de lak er strak op zit. Als de laatste laag goed droog is, kunt u de afwerking op de body aanbrengen. Dit is nog slechter voor uw gezondheid, houdt hier dus rekening mee. Meestal moet dit met twee lagen tegelijk worden aangebracht. Dit kunt u ook herhalen als het nodig is. Als alles er goed uitziet, laat u uw gitaar minstens twee weken uitharden.

 

 

Wat nu?

Hopelijk heeft u hier wat van geleerd, of u besloten hebt een onderdeel zelf te vervangen of dit door een gitaartechnicus te laten doen. We hopen dat u hier een verbeterde en/of mooie gitaar aan dit artikel hebt overgehouden! Als u specifieke vragen hebt over bepaalde onderdelen of uw gitaar, kunt u gerust contact met ons opnemen. Onze gitaartechnicus zal u dan verder helpen. Als u besluit om het onderdeel niet zelf te vervangen, kunt u natuurlijk ook bij onze gitaartechnicus, via ons aanvraagformulier, terecht!